“6.2 Ana Sarsıntı Mı, Ya Da 7.4’lük Depremin Habercisi Mi?”

DEPREMİN ETKİLERİ VE BİLİMSEL RİSKLER

23 Nisan 2025’te Marmara Denizi’nde, Silivri açıklarında meydana gelen 6.2 büyüklüğündeki deprem, İstanbul’da büyük bir panik yaratırken, Kuzey Anadolu Fay Hattı’nın Kumburgaz Kolu’ndaki hareketlilik, bilim dünyasında yeni tartışmalara yol açtı. 2017 yılına kadar “kilitli fay” kategorisinde değerlendirilen Orta Marmara fay segmentinin durumu, Alman bilim insanlarının tespitleri ile tekrar masaya yatırıldı. Türk uzmanlar arasında fayın niteliğiyle ilgili görüş ayrılıkları devam ediyor. Alman Yer Bilimleri Araştırma Merkezi’nden (GFZ) Prof. Marco Bohnhoff, depremin “ana deprem” olabileceğini veya daha büyük bir depremin tetikleyicisi olabileceğini vurguladı. Türk bilim insanları ise farklı senaryolar üzerinde tartışmalarını sürdürüyor. Fay tartışmasının detayları ve uzman görüşleri aşağıda yer alıyor.

FAYIN NİTELİĞİ ÜZERİNDEKİ TARTIŞMA

Orta Marmara fay segmenti, 2017’ye kadar büyük deprem potansiyeline sahip “kilitli fay” olarak değerlendiriliyordu. Fakat Alman bilim insanları Dirk Becker ve Marco Bohnhoff’un 2017 yılında yaptıkları çalışma, fayın “sürüklenen” bir yapıda olduğunu ve daha az enerjili depremler üretebileceğini öne sürdü. 2019’da Japon araştırmacılar da benzer bir sonuç elde etti. 2023 yılında Alman bilim insanları, yine sürüklenme tespitlerine yer verdiler, ancak 7.4 büyüklüğünde bir deprem riski konusunda uyardılar. Türk uzmanlar ise bu iki görüş arasında bölünmüş durumda. Bazı uzmanlar, 2004’teki değerlendirmelere dayanarak 7’nin üzerinde deprem riski öngörürken, diğerleri ise Alman ve Japon verilerine dayanarak büyük depremlerin oluşmayacağı görüşünü savunuyor.

ALMAN UZMANDAN YAPILAN AÇIKLAMA

GFZ’den Prof. Marco Bohnhoff, DW Türkçe’ye yaptığı açıklamada, 6.2’lik deprem için iki olasılıktan bahsetti:

Ana Deprem Senaryosu: “Deprem, ana sarsıntı olabilir ve şu an görülen artçı sarsıntılar normal seyrinde azalarak bitebilir.”

Büyük Deprem Senaryosu: “Deprem, daha büyük bir sarsıntının habercisi olabilir. En fazla 7.4 büyüklüğünde bir deprem meydana gelebilir. Bu, bölgede beklenen büyük ve şiddetli depremin gerçekleşmesi olur.”

Bohnhoff, hangi senaryonun geçerli olacağını kesin olarak bilmenin mümkün olmadığını vurguladı.

TÜRK UZMANLARIN DEĞERLENDİRMELERİ

Türk bilim insanları, fayın niteliği ve deprem riski konusunda farklı görüşler sunmakta:

Prof. Dr. Osman Bektaş: “2017’de Almanlar, 2019’da Japonlar ve 2023’te yine Almanlar, fayın sürüklenerek enerji biriktirmediğini tespit etti. Sürüklenen faylar büyük deprem üretemez. 7’den büyük deprem bekleyenler, 2004’teki ABD’li bilim insanlarının ‘kilitli fay’ tezine dayanıyor. Ben Alman verilerini kullanıyorum, ama 7.4 beklentilerine katılmıyorum. Şu an enerji biriktiğine dair delil yok.”

Prof. Dr. Ziyadin Çakır: “Orta Marmara fayının sadece orta çukurluktan Tekirdağ’a kadar olan kısmı sürükleniyor. Doğudaki kısım ise kilitli ve 6.2’lik deprem burada kırıldı. Sürüklenen faylar kolay kırılmaz, ama kilitli bölüm İstanbul’a doğru 50 km’lik bir alanda. Bir sonraki depremde burası kırılırsa, 7’lik bir deprem üretebilir.”

Prof. Dr. Tuncay Taymaz: “Ben fayın kilitli olduğunu düşünüyorum. Depremin bittiği noktadan Bakırköy açıklarına ve Adalar’a kadar olan hat kilitli, henüz kırılmadı. Almanların 2017’deki ‘sürüklenen fay’ tespitine katılmıyorum. Sismik bir boşluk var.”

Prof. Dr. Okan Tüysüz: “Fayın bazı bölümleri sürükleniyor, ama bu kırılmayacağı anlamına gelmez. Kilitli bölümlerle birlikte kırılırsa, 7’nin üzerinde deprem üretir. Almanların 2017 çalışması, fayın tamamının değil, bir kısmının sürüklenmesini söylüyor.”

Prof. Dr. Süleyman Pampal: “Almanlar fayın sürüklendiğini, İTÜ ekibi ise kilitli olduğunu savunuyor. Fayın yaklaşık üçte biri kırıldı. Kalan kısmın kırılma ihtimali yüksek ve bu, 7’ye ulaşabilir. Bu deprem ciddi bir uyarıydı.”

Prof. Dr. Şükrü Ersoy: “6.2’lik deprem enerji boşalttı, ama başka bir depremi tetikleyeceğini ya da engelleyeceğini söylemek spekülatif. İstanbul’u Marmara içinden gelen büyük bir risk bekliyor, buna hazırlanmalıyız.”

KIRILMA İHTİMALI VE GELECEK RİSKLER

Prof. Dr. Süleyman Pampal’a göre, Orta Marmara fay segmentinin yaklaşık üçte biri 6.2’lik depremle kırıldı. Geriye kalan bölümün kırılma ihtimali yüksek. Prof. Dr. Ziyadin Çakır, kilitli kısmın İstanbul’a doğru 50 km’lik bir alanda olduğunu ve 7’lik bir deprem üretebileceğini belirtti. Ancak fayın sürüklenen bölümlerinin kırılmayı zorlaştırabileceği de tartışılıyor.