“6.2 Ana Sarsıntı Mı, Yoksa 7.4’e Varır Mı?”

23 Nisan 2025’te Marmara Denizi’nde, Silivri açıklarında meydana gelen 6.2 büyüklüğündeki deprem, İstanbul’da paniğe neden olurken, Kuzey Anadolu Fay Hattı’nın Kumburgaz Kolu’ndaki hareketlilik bilim camiasında yeni bir tartışma başlattı. 2017 yılına kadar “kilitli fay” olarak değerlendirilmiş Orta Marmara fay segmentinin durumu, Alman bilim insanlarının “sürüklenen fay” keşifleri ile gündeme geldi. Türk uzmanlar arasında bu fayın özellikleri hakkında görüş ayrılıkları sürüyor. Alman Yer Bilimleri Araştırma Merkezi’nden (GFZ) Prof. Marco Bohnhoff, depremin “ana deprem” olabileceğini veya 7.4 büyüklüğe varan daha büyük bir depremi tetikleyebileceğini vurgularken, Türk bilim insanları farklı senaryoları değerlendiriyor.

Kilitli mi, Sürüklenen mi? Fay Tartışması Alevlendi!

Orta Marmara fay segmenti, 2017 yılına kadar büyük deprem potansiyeline sahip bir “kilitli fay” olarak kabul ediliyordu. Ancak 2017’de Alman bilim insanları Dirk Becker ile Marco Bohnhoff’un gerçekleştirdiği araştırma, fayın “sürüklenen” bir yapıda olduğunu ve küçük magnitüdlü depremler oluşturabileceğini öne sürdü. 2019 yılında Japon bilim insanları da bu görüşe katıldılar. 2023 yılında Alman uzmanlar, yeniden sürüklenme tespiti yapsalar da, 7.4 büyüklüğünde bir depremin riski üzerinde durdular. Bu durumda Türk bilim insanları iki gruba ayrıldı. Bazıları, 2004 yılında ABD’li bilim insanlarının “kilitli fay” görüşüne katılarak 7’nin üzerinde deprem riski öngörüyor, diğerleri ise Alman ve Japon verileri doğrultusunda fayın büyük depremler üretemeyeceğini savunuyor.

Alman Uzman Bohnhoff’tan İki Senaryo

Alman Yer Bilimleri Araştırma Merkezi (GFZ) profesörlerinden Marco Bohnhoff, DW Türkçe’ye verdiği bilgiye göre, 6.2’lik depremin iki olasılığını öne sürdü:
– Ana Deprem Senaryosu: Bu deprem ana sarsıntı olabilir ve şu an gerçekleşen artçı sarsıntılar (127 artçı, en büyüğü 5.9) normal seyrinde azalarak sona erebilir.
– Büyük Deprem Senaryosu: Mevcut deprem, daha büyük bir sarsıntının habercisi olabilir. Bohnhoff, “En fazla 7.4 büyüklüğünde bir deprem meydana gelebilir. Bu, bölgede beklenen büyük ve şiddetli depremin gerçekleşmesi olur” şeklinde ifade etti. Hangi senaryonun geçerli olacağını kimsenin kestiremeyeceğini de vurguladı.

Türk Uzmanların Görüşleri: Kilitli mi, Sürüklenen mi?

Türk bilim insanları, fayın yapısı ve deprem riski hakkında farklı yorumlar yapıyor:
Prof. Dr. Osman Bektaş: “Almanlar 2017’de, Japonlar 2019’da ve tekrar Almanlar 2023’te fayın sürüklenerek enerji biriktirmediğini tespit etti. Sürüklenen faylar büyük deprem üretemez. 7’den büyük deprem bekleyenler, 2004’teki ABD’li bilim insanlarının ‘kilitli fay’ tezine dayanıyor. Alman verilerini kullanıyorum ama 7.4 beklentilerine katılmıyorum. Şu an enerji biriktiğine dair bir kanıt yok.”

Prof. Dr. Ziyadin Çakır: “Orta Marmara fayının sadece orta çukurluktan Tekirdağ’a kadar olan kısmı sürükleniyor. Doğudaki kısım ise kilitli. 6.2’lik deprem burada kırıldı. Sürüklenen faylar kolay kırılmaz, ama kilitli bölüm İstanbul’a doğru 50 km’lik hatta bulunuyor. Bir sonraki depremde burası kırılırsa, 7’lik bir deprem üretebilir.”

Prof. Dr. Tuncay Taymaz: “Fay tamamen kilitli. Depremin olduğu noktadan Bakırköy açıklarına kadar ve Adalar’a kadar olan hat henüz kırılmadı. Almanların 2017’deki ‘sürüklenen fay’ tespitine katılmıyorum. Burada bir sismik boşluk mevcut.”

Prof. Dr. Okan Tüysüz: “Fayın bazı kısımları sürükleniyor ama bu kırılmayacağı anlamına gelmiyor. Eğer kilitli bölümlerle birlikte kırılırsa 7’den fazla deprem üretebilir. Almanların 2017 çalışması, fayın tamamının değil, bir kısmının sürüklenmesini ortaya koyuyor.”

Prof. Dr. Süleyman Pampal: “Fay kırılırken, İTÜ ekibi fayın kilitli olduğuna inanıyor. Fayın yaklaşık üçte biri kırılmış durumda. Diğer kısımların kırılma ihtimali yüksek ve bu, 7 büyüklüğünde bir deprem oluşturabilir. Bu deprem ciddi bir uyarıydı.”

Prof. Dr. Şükrü Ersoy: “6.2’lik deprem enerji boşalttı ama başka bir depremin tetiklenip tetiklenmeyeceği spekülatif. İstanbul, Marmara içinden gelebilecek büyük bir risk bekliyor ve buna hazırlanmamız gerekiyor.”

Fayın Üçte Biri Kırıldı: Geriye Kalan Ne?

Prof. Dr. Süleyman Pampal’a göre, Orta Marmara fay segmentinin yaklaşık üçte biri 6.2’lik depremle kırıldı. Geriye kalan bölümün kırılma olasılığı da yüksek. Prof. Dr. Ziyadin Çakır, kilitli kısmın İstanbul’a kadar uzanan 50 km’lik bölümde olduğunu ve burada 7 büyüklüğünde bir deprem meydana gelebileceğini ifade etti. Ancak fayın sürüklenen bölgelerinin kırılmayı zora sokabileceği de tartışılıyor.