Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, trenden inenlerle bir daha beraber aynı yolda yürümeyeceklerini net bir dille belirtmişti.
Peki, Erdoğan’ın “trenden inenler” olarak nitelendirdiği bu isimler kimler?
Adalet ve Kalkınma Partisi (AK Parti), kurulmasının ardından 14 ay gibi kısa bir sürede tek başına iktidar oldu ve kesintisiz sekiz hükümet kurdu. Türkiye tarihinde en uzun süre tek başına iktidar olan AK Parti’nin kurduğu her yeni hükümet ve kabine değişiklikleri Türkiye siyasetiyle birlikte nasıl bir değişimden geçtiğini de gözler önüne serer nitelikte.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın o dönem yasaklı olması nedeniyle Abdullah Gül’ün başbakanı olduğu ilk AK Parti hükümeti (58. hükümet), Refah Partisi ve ANAP kökenli milletvekillerini bir araya getiren bir karma kabineydi. AK Parti bir süre sonra Türkiye sağını kendi kadrolarıyla konsolide eder hale geldi.
Erdoğan’ın partisinin iktidara gelmesinden 4 ay sonra milletvekili seçilmesinin ardından oluşturulan yeni kabinedeki üç isim değişikliği, yıllar içinde yapılacak diğer değişikliklerin yanında hayli kısıtlı bir revizyon olarak görülecekti.
2002’de siyaset sahnesine girmesinden kısa bir süre sonra iktidara gelerek kurduğu 58. hükümetten, bugünün başkanlık kabinesine gelene kadar AK Parti hükümetlerinden kimler geldi, kimler geçti?
59. hükümette mini revizyon – Haziran 2005
Erdoğan liderliğinde Mart 2003’te kurulan 59. hükümette revizyon iki yıl sonra geldi.
Fakat bu revizyondan önce AKP’den ilk kopuş Milli Eğitim, sonra Kültür ve Turizm Bakanlığı yapan ANAP kökenli Erkan Mumcu’nun istifa etmesi ve ANAP’a genel başkan olmasıyla gerçekleşti.
2005 Haziranı’ndaki revizyonda ise Tarım ve Köyişleri Bakanı Güçlü kabine değişikliğini bir televizyon kanalına canlı yayında verdiği mülakat sırasında öğrenirken, Güldal Akşit de kendisinin istifa etmediğini söylemişti.
Daha sonra AK Parti Kadın Kolları’nın başına geçen Akşit’in yolları Erdoğan ile ayrılmadı. 24 Haziran’dan sonra Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın başdanışmanı oldu.
60. hükümet – Ağustos 2007
6 isim liste dışı kalırken geleneksel çizgisiyi temsil edenlerle yenilikçilerin bir araya geldiği bir kabine ortaya çıktı.
Partinin kurucularından ve parti programını yazan isimlerden biri olarak bilinen Abdüllatif Şener Temmuz 2007’de partiden aday olmadı. Şener daha sonra Türkiye Partisi’ni kurdu. Şener’in istifası AKP’nin kurucuları ve önde gelen kadrolarının parti içindeki fikir ayrılıklarının kamuoyu önündeki ilk yansıması oldu.
ANAP kökenli ve bürokrasinin çeşitli kademelerinde görev aldıktan sonra İçişleri Bakanı olan Abdülkadir Aksu ise bu hükümette görevini sürdüremedi. Yerine gelen Beşir Atalay ise AK Parti’nin başta çözüm süreci olmak üzere kritik politikalarında önemli rol oynadı.
60. hükümette revizyon – Mayıs 2009
60. hükümet yarı yolda kapsamlı bir kabine değişimi yaşadı. Hem kabine dışı kalan isimler hem de kabine içindeki görev değişiklikleriyle 26 bakandan sadece 10’u eski koltuğunu korumuş oldu.
Neredeyse yeni bir kabine kurulduğu yorumlarına yol açan bu revizyonun en büyük tetikleyicisi ise AK Parti’nin Mart 2009 seçimlerinde yaşadığı büyük oy kaybı idi.
Erdoğan’ın imam hatipten beri arkadaşı olan Nazım Ekren kabineden ayrılırken, AKP’nin kurucularından TBMM Başkanlığı yürüten Bülent Arınç kabineye dahil oldu.
61. Hükümet – Temmuz 2011
Bekir Bozdağ bu kabinede ilk kez görev alırken, Cemil Çiçek kabine dışı kaldı ve TBMM başkanı oldu.
İçişleri Bakanlığı ise Beşir Atalay’dan alınarak İdris Naim Şahin’e verildi.
AK Parti’nin bundan önce kurduğu 3 hükümette de yer alan Mehmet Aydın ise bu kabine yer almayan isimlerden biri oldu.
61. hükümette ilk revizyon – Ocak 2013
Bu hükümette ilk revizyon yaklaşık bir buçuk yıl sonra sınırlı şekilde gerçekleşti.
İçişleri Bakanı İdris Naim Şahin’in ise kamuoyu tarafından da bilinir hale gelen İmralı görüşmelerini rahatlatmak amacıyla kabine dışı kaldığı belirtiliyordu.
Yerine gelen Mardin Milletvekili Muammer Güler’in AKP’nin Kürt seçmeni içinde olumlu bir etki yaratabileceği düşünülüyordu.
17-25 Aralık yolsuzluk operasyonu revizyonu – Aralık 2013
AKP hükümetlerinde yapılan bir başka kapsamlı revizyon 25 Aralık 2013’te gerçekleşti.
İsimleri 17-25 Aralık yolsuzluk soruşturmalarına konu olan dört bakan da ya istifa etti ya da görevden alındı.
Bunun yanı sıra 2014 Mart’ında yapılacak yerel seçimlerde aday olması kararlaştırılan üç isim kabineden ayrıldı. AKP’nin, CHP’nin elinden almak istediği Hatay, İzmir ve Gaziantep’de aday olan Sadullah Ergin, Binali Yıldırım ve Fatma Şahin bakanlık koltuklarını böylece bırakmış oldu.
Türkiye’nin en tartışmalı siyasi davaları olan Ergenekon ve Balyoz davalarının başladığı 2008’den bir yıl sonra adalet bakanlığı koltuğuna oturan Sadullah Ergin, davaların yeni bir seyre yöneldiği 2013 yılında da görevden ayrılmış oldu.
62. hükümet – Ağustos 2014
Davutoğlu’nun ilk hükümeti
Erdoğan’ın Cumhurbaşkanı olmasının ardından AKP’nin yeni kabinede kuruculardan ve partinin en önemli isimlerinden biri olan Beşir Atalay kabine dışı kaldı. Davutoğlu’nun başbakanlığına karşı çıktığı konuşulan Atalay’ın Abdullah Gül’ün partinin başına geçmesini istediği dile getirildi.
Kabine içindeki yeni isimlerden Emrullah İşler’in bu kabinede yer bulamaması ise sürpriz olarak nitelendi.
Özellikle çözüm süreci ile ilgili gelişmeleri yöneten Beşir Atalay’ın yerini Yalçın Akdoğan; Emrullah İşler’in yerini ise Numan Kurtulmuş aldı.
Dönemin parti sözcüsü Hüseyin Çelik, Hayati Yazıcı’nın kabine dışı kalmasından şaşkınlık duyduğunu ifade etmişti.
63. Hükümet: Türkiye’nin ilk geçici hükümeti
7 Haziran Milletvekili Genel Seçimi’nde, hiçbir partinin tek başına hükümet kuracak çoğunluğu elde edememesi üzerine, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan seçimde en yüksek oyu alan AK Parti Genel Başkanı Ahmet Davutoğlu’nu, koalisyon hükümetini kurmakla görevlendirmiş ancak görüşmeler sonuçsuz kalınca anayasal zorunluluk gereği seçim hükümeti kurulmuştu.
64. hükümet – Davutoğlu’nun ikinci hükümeti – Kasım 2015
AKP’nin tek başına iktidarı kaybettiği 7 Haziran 2015 sonrasında kurulan seçim hükümetinden sonra ülkeyi sadece altı yıl daha yönetebilecek olan kabinede üç dönem kuralı nedeniyle yer alamayan bakanların yokluğu damgasını vurdu.
Kuruculardan Bülent Arınç, ekonominin kaptanları Ali Babacan ve Mehmet Şimşek, Mehdi Eker uzun yıllar farklı AKP hükümetlerinde görev aldıktan sonra ayrılan isimler oldu.
AKP’ye 2012 yılında katılmasının ardından teşkilat içinde hızla yükselen Süleyman Soylu ilk kez bu kabinede bakanlık koltuğuna oturdu.
65. Hükümet – Davutoğlu’ndan Binali Yıldırım’a – Mayıs 2016
Çözüm süreci artık tamamen sona ererken Yalçın Akdoğan kabine dışında kaldı ve AKP’nin milliyetçi oylara ve milliyetçilerin desteğine olan ihtiyacının bir göstergesi olarak yerini Tuğrul Türkeş aldı.
Mahir Ünal’ın da bakanlıktan alınmasıyla HDP’li çözüm süreci heyeti ve AKP’nin kurmaylarının duyurduğu Dolmabahçe mutabakatında yer alan bakanlardan sadece İçişleri Bakanı Efkan Ala koltuğunu korumuş oldu.
65. hükümette revizyon – Temmuz 2017
Temmuz 2017’deki hükümet revizyonundan bir yıl önce İçişleri Bakanı Efkan Ala istifa ederek koltuğunu Süleyman Soylu’ya devretti. Ankara kulislerinde de sürpriz olarak nitelendirilen bu ayrılığın ardından Dolmabahçe mutabakatında yer alan bütün bakanlar görevlerinden ayrılmış oldu.
Bir başka dikkat çekici nokta ise Ala’nın istifasının 15 Temmuz 2016’daki askeri darbe girişiminden sadece 2 hafta sonra gelmiş olmasıydı.
Başkanlık kabinesi – Temmuz 2018
Erdoğan’ın Türkiye siyasetindeki uzun yolunun ardından hayli “rafine” hale gelen yeni kabinede ise daha önceki AKP hükümetlerinden, sadece dört isim yer alabildi. Mevlüt Çavuşoğlu, Süleyman Soylu, Berat Albayrak ve Abdülhümit Gül.