İçişleri Bakanlığı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, 1900 ile 2017 yıllarını kapsayan 117 yıllık dönemde Türkiye’de yaşanan doğal afetlere ilişkin çok önemli bir rapor yayınladı. Raporun “Sayılarla Türkiye’de Afetler” bölümünde, 1900-2017 yıllarında meydana gelen büyük doğal afetlere ilişkin veriler yer aldı.
5 YILDA BİR BÜYÜK DEPREM OLUYOR
En etkin deprem kuşaklarından birisi olan Akdeniz-Alp-Himalaya kuşağında bulunan Türkiye’de ortalama her 5 yılda bir geniş çapta can ve mal kaybına neden olan büyük deprem meydana geliyor. Türkiye’de 1900-2017 yıllarında büyüklüğü en az 6.0 olan 210 hasar yapıcı ve can kaybına yol açıcı deprem meydana geldi. Bu depremlerde 86 bin 802 kişi hayatını kaybetti, 597 bin 865 konut ağır hasar gördü.
ÖNEMLİ DEPREMLERDEN BAZILARI
– Muş’un Malazgirt ilçesinde 1903’te 7.0 büyüklüğündeki depremde 2 bin 803 kişi yaşamını yitirdi.
– Tekirdağ’ın Şarköy ilçesinde 1912’de meydana gelen 7.3 büyüklüğündeki depremde 2 bin 836 kişi öldü.
– 1914’te Burdur’da 7.0 büyüklüğündeki deprem 2 bin 344 kişinin hayatını kaybetmesine neden oldu.
– Tokat’ın Niksar ilçesinde 1942’de 7.0 büyüklüğünde meydana gelen deprem 3 bin kişiyi, Samsun’un Ladik ilçesinde 1943’te 7.4 büyüklüğündeki deprem ise 2 bin 824 kişiyi hayattan kopardı.
– Bolu’nun Gerede ilçesinde 1944’te meydana gelen 7.2 büyüklüğündeki depremde 3 bin 959 kişi, Erzincan’da 1949’da 7.9 büyüklüğündeki depremde 32 bin 962 kişi öldü.
– Muş’un Varto ilçesinde 1966’da kaydedilen 7.2 büyüklüğündeki deprem 2 bin 394, Kütahya’nın Gediz ilçesinde 1970’te kaydedilen 7.2 büyüklüğündeki deprem ise bin 86 kişinin hayatını kaybetmesine neden oldu.
– Diyarbakır’ın Lice ilçesinde 1975’te yaşanan 6.9 büyüklüğündeki depremde 2 bin 385, Van’ın Çaldıran ilçesinde 1976’daki depremde 3 bin 840 kişi yaşamını yitirdi.
– Erzurum’un Horasan ilçesinde 1983’te 6.9 büyüklüğünde deprem meydana geldi, bin 155 kişi hayatını kaybetti. İzmit’in Gölcük ilçesinde 17 Ağustos 1999’da yaşanan ve Marmara Bölgesi’ndeki birçok ilde hissedilen 7.4 büyüklüğündeki deprem ise 17 bin 480 kişiyi hayattan kopardı.
– Van’da 2011’de meydana gelen 7.0 büyüklüğündeki deprem nedeniyle 644 kişi hayata gözlerini yumdu.
HEYELAN/KAYA DÜŞMESİ
Türkiye’deki afetlere ilişkin AFAD raporunda heyelan/kaya düşmesi olayları da yer aldı.
Heyelanların jeolojik, jeomorfolojik ve iklimsel etkenlerle insanların çeşitli etkinliklerine bağlı geliştiğine işaret edilen raporda, 1 Ocak 1950-1 Haziran 2018 tarihlerinde meydana gelen toprak kaymalarının istatistikleri paylaşıldı.
KARADENİZ BÖLGESİ ÖNE ÇIKTI
Buna göre Trabzon, bin 517 heyelanla ilk sırada yer aldı. Trabzon’u bin 319 heyelanla Rize, 939 toprak kaymasıyla Erzurum ve 913 heyelanla Giresun izledi. 1950’den bugüne kadarki 23 bin 41 heyelanın yaklaşık yüzde 21’i bu dört ilde meydana geldi. Kastamonu 768, Artvin 765, Bingöl 693, Malatya 688, Sivas 666 ve Erzincan 622 toprak kaymasıyla listenin üst sıralarındaki diğer iller oldu.
EN AZ HEYELAN OLAN KENTLER
Kırklareli, Edirne, Tekirdağ, Kırşehir, Mardin, Şırnak, Kilis, Şanlıurfa, Uşak, Ardahan, Bilecik, İstanbul ve Eskişehir ise heyelanın en az yaşandığı iller olarak kayıtlara geçti. Söz konusu tarihler arasındaki veriler göz önünde alındığında bu illerde bir yılda meydana gelen heyelanların ortalaması birden az oldu.
SEL VE SU BASKINLARI
Türkiye’de sıklıkla yaşanan afetlerden bir diğeri ise sel/su baskınları. Sele en çok nehir yataklarındaki taşmaların neden olduğu belirtilen raporda, bu duruma nehir yataklarının amacı dışında kullanılmasının yol açtığı vurgulandı.
Türkiye’de 1 Ocak 1950-1 Haziran 2018 tarihlerinde en çok afet, 425 sel/su baskınıyla Erzurum’da yaşandı. Sivas 315, Van 265 ve Bitlis 247 sel/su baskınıyla bu kenti takip etti.
ÇIĞ DÜŞMESİ
Türkiye’nin karşı karşıya kaldığı afetlerden bir diğeri çığ, kar örtüsü altındaki zayıf tabakanın örtüden kaynaklanan yükü taşıma kabiliyetini yitirmesiyle oluşuyor. Çalışmalara göre, çığ olaylarında yükselti ve mevsimsel etki belirleyici role sahip bulunuyor.
1950’den bugüne kadarki çığ olaylarının yaklaşık yarısı Bingöl, Bitlis, Tunceli ve Malatya’da meydana geldi. 1 Ocak 1950-1 Haziran 2018 tarihlerinde Bingöl, 274 çığ felaketiyle ilk sırada yer aldı. Bingöl’ü 265 çığ olayıyla Bitlis, 168 çığ olayıyla Tunceli ve 81 çığ olayıyla Malatya takip etti.
Son 15 yılda en çok çığ düşmesi, 104 olayla 2006, 159 olayla 2007, 144 olayla 2008, 110 olayla 2010 ve 155 olayla 2011 yıllarında meydana geldi. 2012’den bu yana düşen çığ sayısında geçmiş yıllara oranla azalma kaydedildi.