İMALAT SANAYİ PERFORMANSI VE PMI SONUÇLARI
Ekonomik büyümenin öncü göstergesi olarak kabul edilen imalat sanayi performansında, İstanbul Sanayi Odası (İSO) tarafından hazırlanan Türkiye İmalat PMI (Satın Alma Yöneticileri Endeksi) anketinin Ekim 2024 dönemi sonuçları duyuruldu. Eşik değer olan 50’nin üzerindeki tüm rakamlar sektörün iyileşmesine işaret ediyor. Anket sonuçlarına göre, eylül ayında 44,3 olan manşet PMI, ekimde 45,8’e yükseldi fakat yine de eşik değer 50’nin altında kalarak faaliyet koşullarında bozulma sinyali vermeye devam ediyor. Sektör nisan ayından bu yana düşüş eğilimi gösteriyor. Zorlu piyasa koşullarının devam etmesi, talebin düşmesine ve toplam yeni siparişler ile ihracattaki yavaşlamanın sürmesine yol açtı. Bu durumu göz önünde bulunduran imalatçılar, üretimlerini üst üste yedinci ay azaltmak zorunda kaldı. Her ne kadar tüm göstergelerdeki düşüş eylül ayına göre hafiflese de yeni siparişlerdeki durgunluk, istihdam ve satın alma faaliyetlerinde gerilemeye neden oldu. Bazı firmalar ise personel sayısındaki azalmayı gönüllü istifaların sebebi olarak belirtti.
GİRDİ STOKLARI VE ENFLASYON BASKILARI
Mayıs 2020’den bu yana en yüksek oranlı girdi stokları azalışı gerçekleşti. Enflasyonist baskılar yılın son çeyreğinin başında da hafiflemeye devam ediyor. Girdi maliyetleri belirgin bir şekilde artsa da bu artış son bir buçuk yılın en düşük seviyesinde gerçekleşti. Nihai ürün fiyatlarında ise düşüş kaydedildi. Türk lirasındaki zayıflık, maliyet artışlarının önemli bir nedeni olmaya devam ediyor. Anket katılımcıları, buğday gibi bazı ham madde fiyatlarında ve nakliye maliyetlerinde de artış bildirdi. Eylülde tedarikçi performansında gerçekleşen son dokuz ayın ilk iyileşmesi sonrasında, ekim ayında girdi teslimat sürelerinin yeniden artış gösterdiği belirlendi. Ancak verilere göre, teslimat sürelerindeki uzamanın oldukça ılımlı seviyelerde olduğu görülüyor.
S&P GLOBAL DEĞERLENDİRMESİ VE SEKTÖREL DURUM
Türkiye İmalat PMI anket verileri hakkında S&P Global Market Intelligence Ekonomi Direktörü Andrew Harker, “Üretim, yeni siparişler ve istihdam gibi birçok önemli alt göstergedeki zayıflamanın ekim ayında hafiflemesine rağmen, son veriler zorlu talep koşullarının Türk imalat sektörünü baskılamaya devam ettiğini gösterdi. Firmaların, girdi stoklarını yaklaşık son dört buçuk yılın en yüksek oranında azaltması dikkat çekti. Anketin nispeten olumlu bir sonucu ise enflasyonist baskıların azalmaya devam etmesi ve en azından büyümenin önündeki bu özel engelin etkisini azaltması oldu” şeklinde değerlendirme yaptı.
SEKTÖREL PERFORMANS VE İSTİHDAM DURUMU
İstanbul Sanayi Odası Türkiye Sektörel PMI ekim ayı raporuna göre, takip edilen on sektörden dokuzunda üretim azaldı. Tek istisna gıda ürünleri oldu. Üretimde en sert yavaşlama, ağaç ve kağıt ürünlerinde kaydedildi. Bu sektördeki daralma, 2020 yılındaki Covid-19 pandemisinin ilk dalgasından bu yana en yüksek oranda gerçekleşti. Yeni siparişlerde artış kaydeden tek sektör gıda ürünleri olurken, en sert düşüş ise giyim ve deri ürünlerinde gözlemlendi. Eylülde üç sektörün artış göstermesiyle tümüyle olumlu sinyaller sergileyen yeni ihracat siparişleri, ekim ayında yalnızca gıda ürünlerinde büyüme gösterdi. Elektrikli ve elektronik ürünler ile kara ve deniz taşıtları sektörlerinde ise ihracat yeniden yavaşladı. İmalatçılar, iş yükündeki hafifleme nedeniyle dördüncü çeyreğe giderken genellikle personel sayılarını azaltma yoluna gitti. Sadece gıda ürünleri ile kimyasal, plastik ve kauçuk sektörleri istihdamını artırırken, en keskin düşüş tekstil sektöründe yaşandı.
GİRDİ MALİYETLERİ VE TAAHHÜTLER
Ekim ayında girdi maliyetlerindeki artış, izlenen on sektörden altısında ivme kaybı yaşanmasına rağmen yüksek seviyelerde seyretti. Girdi fiyatlarındaki en hızlı artış, gıda ürünlerinde görülürken en yavaş artış kimyasal, plastik ve kauçuk sektöründe kaydedildi. Metalik olmayan mineral ürünler sektöründe, talebi artırmaya yönelik çabaların etkisiyle nihai ürün fiyatları yaklaşık dört buçuk yılın ardından ilk kez düşüş gösterdi. Diğer sektörlerde satış fiyatları ise genellikle ılımlı artış gösterdi. Ancak, son altı ayın en yüksek enflasyonunu kaydeden gıda ürünleri başta olmak üzere bazı sektörler nihai ürün fiyatlarını belirgin şekilde artırmaya devam ediyor. Ekim ayı itibarıyla tedarikçilerin teslimat süreleri, takip edilen on sektörden sadece üçünde kısaldı. Eylülde bu sayı altı olarak gerçekleşmişti.