HVALDIMIR’İN GİZEMİ
Norveç açıklarında yaşayan halkın “Hvaldimir” adını verdiği beluga balinası, beş yıl önce Rus casusu olduğu yönündeki spekülasyonlarla gündeme gelmişti. Şimdi, Hvaldimir’in neden üzerinde koşum takımıyla ortaya çıktığına dair bazı bulgular ortaya çıkıyor. Bu evcil beyaz balina, Kuzey Kutup Dairesi’ndeki bir deniz üssünden kaçmış olabileceği düşünülüyor. Ancak tür uzmanı Dr. Olga Shpak, bunun bir casus olmadığını, beluga balinanın üssü korumak üzere eğitildiğini ve kaçtığını ifade ediyor. Rusya, beluga balinasının ordusu tarafından eğitildiğini ne onayladı ne de yalanladı. Dr. Shpak, 1990’lardan 2022’ye kadar Rusya’da deniz memelileri üzerine araştırmalar yaptıktan sonra BBC News’e bu konuda şöyle diyor: “Benim için bu yüzde 100 (kesin).”
İLK GÖRÜNTÜ VE İLGİ
Gizemli beluga balinası, ilk olarak beş yıl önce Norveç’in kuzey kıyılarında balıkçılara yaklaşarak dikkatleri üzerine çekti. Balıkçılardan biri olan Joar Hesten, bu olayı şu şekilde anımsatıyor: “Balina tekneye sürtünmeye başladı. Zor durumdaki hayvanların içgüdüsel olarak insanların yardımına ihtiyaç duyduklarını bildiklerini duymuştum. Bunun da akıllı bir balina olduğunu düşünüyordum.” Beluga balinalarının nazik yapısı ve güneyde nadiren görünmesi bu olayı daha da ilgi çekici hale getirdi. Üzerinde, bir kamera yuvası bulunan ve “Equipment St Petersburg” yazısı taşıyan bir koşum takımı vardı. Takımı çıkarıldıktan sonra balina, bir süre Hammerfest limanına doğru yüzdü. Yemek bulmakta zorlanan beluga, ziyaretçilerin kameralarını dürterek insanlarla etkileşimde bulundu.
KAYIP BALINA VE İZLEME ÇALIŞMALARI
Norveç Orka Araştırması araştırmacısı Eve Jourdain, “Bu balinanın hedef gibi görünen herhangi bir şeye şartlandığı çok açıktı çünkü bunu her seferinde yapıyordu. Ancak ne tür bir tesiste olduğu hakkında hiçbir fikrimiz yok, bu yüzden ne için eğitildiğini bilmiyoruz” diyor. Hvaldimir hikâyesi Norveç’te büyük ilgi uyandırdı ve beluganın izlenmesi için bazı önlemler alındı. Balinaya verilen Hvaldimir ismi, Norveççe balina kelimesinden geliyor. Dr. Shpak, kendisinin güvenliği için Rusya’daki kaynaklarının adını vermek istemiyor. Ancak, balinanın Norveç’te su yüzüne çıktığında Rus deniz memelileri topluluğu tarafından hemen tanındığını aktarıyor. Dr. Shpak, “Veterinerler ve eğitmenler aracılığıyla Andruha adlı bir beluganın kayıp olduğu mesajı geldi” diyor.
HVALDIMIR’İN GEÇMİŞİ VE ÖĞRENİLMİŞ DAVRANIŞLARI
Hvaldimir’in ilk olarak 2013 yılında Rusya’nın Uzak Doğu’sundaki Okhotsk Denizi’nde yakalandığı, bir yıl sonra St Petersburg’daki bir yunus akvaryumuna taşındığı öğrendi. Dr. Shpak, “Açık suda çalışmaya başladıktan sonra Hvaldimir’e yüzüp gitmemesi için güvendiler fakat ben balinanın onları terk ederek oradan uzaklaştığına inanıyorum” diyor. Murmansk’taki Rus deniz üssü yakınlarından alınan uydu görüntüleri, Hvaldimir’in eski eviyle ilgili bilgiler sağlıyor. “Beluga balinalarının denizaltılara ve su üstü gemilerinin yakınında olmaları, bize bunların aslında bir koruma sisteminin parçası olduklarını anlatıyor olabilir” diyor Thomas Nilsen.
KARANLIK SON VE SORULAR
Hvaldimir’in hikâyesi pek mutlu bir sonla bitmiyor. Balina, kendi kendine beslenmeyi öğrendikten sonra Norveç kıyıları boyunca güneye doğru seyahat etti. Mayıs 2023’te İsveç kıyılarında görülen balina, 1 Eylül 2024’te Norveç’in güneybatı kıyısındaki Risavika kasabasında bulundu. Aktivistlerin bazıları balinanın vurulduğunu öne sürse de Norveç polisi bu iddiaları reddediyor. Yapılan otopsi sonucunda Hvaldimir’in ağızına bir sopa saplandığı tespit edildi. Hvaldimir/Andruha’nın hikâyesi, hem gizemi hem de trajik sonuyla birçok soruyu da beraberinde getiriyor.