ERKEN EMEKLİLİK HAYALİ KURAN ÇALIŞANLAR
Milyonlarca birey, erken emeklilik hayalleri peşinde koşuyor. Ancak, bazı durumlarda emeklilik tarihini öne çekmek mümkün oluyor. Ülkemizde, yaş şartı olmadan iki farklı emeklilik sistemi bulunuyor. Belirli bir engeli olan çalışanlar vergi indirimi ile emekli olabiliyor, çalışamayacak durumdaki vatandaşlar ise malulen emekli oluyor. Bu iki sistem arasında önemli farklılıklar söz konusu. Sosyal güvenlik mevzuatında, çeşitli rahatsızlıkları ya da engelleri bulunan bireyler için erken emeklilik seçenekleri yer alıyor.
ENGELLİ VE MALULEN EMEKLİLİK YOLLARI
Malulen emeklilik, sigortalı olup çalışmaya başladıktan sonra ortaya çıkan rahatsızlıkların çalışma gücünü azaltması durumunda gerçekleşiyor. Ayrıca, iş kazası veya meslek hastalığı gibi durumlarda da malulen emeklilik söz konusu olabiliyor. Engelli emekliliği ise, doğuştan gelen bir engellilik durumu veya rahatsızlık sonrası alınan vergi indirimi ile başlıyor. Burada en az yüzde 40 oranında iş görme kaybı isteniyor. Engelli emekliliği kapsamında kimlerin bu haktan yararlandığı detaylı şekilde belirleniyor.
ENGELLİ EMEKLİLİK ŞARTLARI
Engellilik oranı en az yüzde 40 olan SSK’lı ve memur çalışanlar, vergi indiriminden yararlanarak erken emekli olabiliyor. 2008 yılından sonra ise Bağ-Kur’lular da bu haktan faydalanabiliyor. Burada ilk koşul, çalışıyor olmak ve vergi indiriminden en az yüzde 40 oranında yararlanmak. Çalışma süresi ve prim gün sayısı açısından, yaş şartı aranmıyor. Ancak sigortalılık süreleri 15 ile 20 yıl arasında değişiyor, prim gün sayısı ise 3600 ile 4400 arasında oluyor. İşe giriş tarihi itibariyle belirlenen bu süreler, emeklilik için gerekli olan hizmet sürelerini oluşturuyor.
EMEKLİLİK İÇİN GEREKEN ADIMLAR
Erken emeklilik hakkından yararlanmak için öncelikle vergi indirimi almak gerekiyor. İşlemleri başlatmak için defterdarlık veya vergi dairelerine başvurmak mümkün. İş yerinden alınacak belgelerle vergi dairesine giderek hastaneye sevk talep ediliyor. Burada heyet raporu almak gerekiyor. Başvuru için kimlik belgesi, dilekçe ve işyeri belgeleri yeterli oluyor. Ek olarak, bir hastaneden engellilik derecesini belgeleyen raporun alınması gerekiyor. Raporun en az yüzde 40 olması ve kurum tarafından onaylanması gerekiyor.
BAĞ-KUR SİGORTALILARI İÇİN İMKANLAR
1 Ekim 2008 tarihinden itibaren Bağ-Kur (4/B) sigortalılarının engelli olarak erken emeklilik hakları da tanındı. Yüzde 60 ve üzeri engeli olanlar 15 yıl 3.960 gün, yüzde 50 ile 59.9 arasında olanlar 16 yıl 4.320 gün, yüzde 40-49 arasında olanlar ise 18 yıl 4.680 gün prim ile emekli olabiliyor. Memurlar açısından durum da benzer şekilde düzenlendi. 1 Ekim 2008’den önce görevine başlayan ve en az yüzde 40 raporu olan memurlar, 5400 gün (15 yıl) prim ile emekli olma koşuluna sahip.
MALULEN EMEKLİLİK ŞARTLARI
Engelli emekliliği için belli şartlar ararken, malulen emeklilikte farklı gereklilikler var. Malulen emekli olabilmek için en az 1.800 gün (5 yıl) prim ve çalışamayacak durumda olma şartı aranıyor. Prim gün sayısı olan sigortalılar, SGK’ya başvurarak hastaneye sevk alıyor. Heyet tarafından değerlendirilen bireylerin en az yüzde 60 oranında bir iş göremezlik raporu alması gerekiyor. Bu rapor, SGK sağlık kurulu tarafından onaylandığında malul emeklilik işlemleri başlatılıyor. Bazı durumlarda doktorlar, raporun belirli bir süre sonra (1 veya 2 yıl) tekrar muayene edilmesi gerektiğini belirtiyor. Eğer iş göremezlik oranı yüzde 60’ın altına düşerse, sigortalının emekliliği iptal ediliyor.
HASTALIKLAR VE MALUL EMEKLİLİK
SGK’nın malulen emeklilik kapsamında değerlendirdiği bazı hastalıklar arasında kanser, epilepsi, parkinson hastalığı, beyin tümörü, behçet hastalığı, organ nakli, AİDS, tüberküloz, siroz, zeka geriliği, şizofreni, bipolar bozukluk, MS hastalığı, serebral felç, uzuv kaybı, demans, ve görme kaybı yer alıyor. Bu durumlar, malulen emeklilik talebinde bulunan bireylerin durumunu etkilemektedir.