KARTOPU DÜNYA DÖNEMİ VE YAŞAMIN SIRRLARI
Yaklaşık 700 milyon yıl önce, Dünya’nın “Kartopu Dünya” olarak adlandırılan bir dönemi yaşadığı ve bu dönem boyunca gezegenin tam anlamıyla kalın buz tabakalarıyla kaplandığı düşünülüyor. Bu dönemde yaşamın nasıl sürdüğü ve sonrasında nasıl çeşitlendiği, bilim insanlarının uzun süredir araştırdığı önemli bir konu. Colorado’daki Pikes Peak’te yer alan bir kaya yapısı, bu gizemin çözümünde oldukça önemli bir anahtar teşkil ediyor. Ulusal Bilimler Akademisi Bildirileri’nde yayınlanan yeni bir araştırma, özellikle Pikes Peak’teki granit kayaların içinde bulunan dikkat çekici bir kumtaşı yapısını inceliyor. “Tava” adı verilen bu kumtaşının, Kartopu Dünya döneminde meydana gelen buzulların erimesi ve sonrasındaki süreçler neticesinde oluştuğu üzerinde duruluyor.
DEMİR DAMARLARIYLA KAYAÇLARIN YAŞI BELİRLENDİ
Araştırmacılar, Tava kumtaşının iç yapısındaki demir damarlarını inceleyerek kayaçların yaşını tespit etmeyi başardı. Bu araştırma, kumtaşının 690 ila 660 milyon yıl önce, yani Kartopu Dünya dönemine denk gelen bir zamanda oluştuğunu ortaya koyuyor. Bilim insanları, Kartopu Dünya döneminde muazzam ölçekteki buzulların altında eriyen suyun biriktiğini ve bu suyun kum ve diğer tortularla birleşerek bir çamur meydana getirdiğini tahmin ediyor. Bu çamur, buzulun ağırlığıyla kayaların içindeki çatlaklara ve boşluklara doğru itilmiş ve zamanla katılaşarak Tava kumtaşını oluşturmuş olabilir. Bu süreç, günümüzde petrol ve doğal gaz çıkarımı için kullanılan hidrolik çatlatma yöntemine benzetilebiliyor.
TAVA KUMTAŞI VE BÜYÜK UYUMSUZLUK
Tava kumtaşının keşfi, yalnızca Kartopu Dünya hipotezinin doğruluğunu desteklemekle kalmıyor; aynı zamanda jeolojik tarihin önemli bir parçası olan “Büyük Uyumsuzluk” dönemine de aydınlatıcı bir katkı sağlıyor. Büyük Uyumsuzluk, kaya kayıtlarında uzun zaman dilimlerinin eksik olduğu dönemleri ifade ediyor. Örneğin, Büyük Kanyon bölgesinde bazı katmanlar arasında bir milyar yılın üzerinde bir süre kaybı gözlemleniyor. Yeni bulgular ise Büyük Uyumsuzluğun, Kartopu Dünya döneminden önce gerçekleştiğini gösteriyor. Bu durum, Büyük Uyumsuzluğun buzul aşınması sonucunda meydana geldiği teorisine karşı bir tartışma yaratıyor.