ANAYASAL KİMLİKLER VE GÖRÜŞLER
Ankara Sosyal Bilimler Vakfı, başkanlığını eski İçişleri Bakanı Prof. Dr. Beşir Atalay’ın üstlendiği bir araştırma yayımladı. “Türkiye’de Kimlikler: Din, Ekonomi, Siyaset” başlıklı bu 2024 değerler araştırması, Atalay’ın ANAR’da birlikte çalıştığı Ömer Demir, İbrahim Dalmış, Ömer Toprak ve Cem Eyerci gibi uzman isimler tarafından hazırlandı. Araştırma, 5618 katılımcı ile gerçekleştirildi ve cinsiyet dağılımı olarak 2971 erkek, 2647 kadın yer aldı. Katılımcılara toplamda 78 soru soruldu.
ATATÜRKÇÜLÜK VE LAİKLİK ÜZERİNE GÖRÜŞLER
Araştırmada, “Atatürkçülüğün daha önce ayrıştırıcı bir kimlik olarak öne çıkarken şimdi toplumun çoğunluğu (yüzde 71) tarafından sahiplenilir hale gelmiş olmasının” önemi vurgulanıyor. “Devlet laik olmalıdır” görüşünü benimseme oranı modernlerde yüzde 89, muhafazakarlarda ise yüzde 71,8. Katılımcılara yöneltilen “Devlet din işlerine karışmamalıdır” görüşüne katılanların oranı modernlerde yüzde 67, muhafazakarlarda yüzde 51 olarak belirlendi. “Devlet yönetiminde daha çok dindar olmalı” görüşü modernlerde yüzde 25, muhafazakarlarda yüzde 44,8 destek bulmakta.
DİNDARLIĞIN ROLÜ VE TOPLUMSAL GÖRÜŞLER
“Dindar yöneticiler çalışanların haklarını korumada daha titiz davranırlar” görüşüne katılım düzeyi modernlerde yüzde 35, muhafazakarlarda yüzde 51. “Dindar iş insanları iş hayatında daha dürüst ve güvenilirdirler” görüşüne katılanların oranı modernlerde yüzde 29, muhafazakarlarda yüzde 45. “Ahlâklı olmak için dindarlık gerekli” görüşünü benimseyenlerin oranı modernlerde yüzde 25, muhafazakarlarda yüzde 44 düzeyindedir. Gençlere dini eğitim verilmesi gerektiğini düşünenlerin oranı ise modernlerde yüzde 75, muhafazakarlarda yüzde 91’dir.
HOŞGÖRÜ VE KÜRESELLEŞME ÜZERİNE YAKLAŞIMLAR
“İnsanlar kutsal kitaplara ve dine daha az önem verip onların yerine kendi ahlaki standartlarını geliştirmelidir” görüşüne katılmayanların oranı yüzde 54,6, katılanların oranı ise yüzde 40 olarak belirleniyor. “Bazı insanlar İslam’ın farklı yorumlarına hoşgörü gösterilmesi gerektiğini düşünüyor” sorusuna “Tek yorum” diyenlerin oranı yüzde 49, hoşgörü yanlısı olanların oranı ise yüzde 42. Küreselleşmeye dair olumsuz görüş belirtme oranı yüzde 42, olumlu görüş ise yüzde 24 olarak değerlendiriliyor.
DEVLET POLİTİKALARI VE SORUNLAR
“Batı, insan hakları söylemini kendi dışındaki dünyaya bir politik baskı aracı olarak kullanmaktadır” görüşüne katılanların oranı yüzde 67,5. Eğitim konusundaki fikir birliği ise dikkat çekicidir; büyük çoğunluk (yüzde 90) “fakirlere bakmanın devletin temel görevlerinden biri” olduğunu ifade ediyor. Hayat pahalılığının en önemli nedeninin “iş dünyasının aşırı kâr etmesi” olarak düşünüldüğü oranlar ise modernlerde yüzde 64, muhafazakarlarda yüzde 67’dir.
DOLAYLI ETKİLER VE YARGI GÖRÜŞLERİ
“Demokrasi en ideal sistemdir” görüşünü benimseyenlerin oranı modernlerde yüzde 76, muhafazakarlarda yüzde 68’dir. Toplumun yüzde 72’si “ülkede farklı etnik, dini ve mezhep gruplarına eşit davranılsaydı daha az soruna yol açılacağını” düşünmekteler. “Farklı kesimlere eşit davranılmadığını” düşünenlerin oranı ise yüzde 74’tür. “Başarı için torpil gerekir” görüşüne katılım düzeyi modernlerde yüzde 65, muhafazakarlarda yüzde 59 olarak görünmektedir. Toplumun yüzde 63’ü “Türkiye’de mahkemelerin bağımsız ve tarafsız şekilde karar vermediğini” düşünmektedir. Türkiye’nin göçmen politikasına dair de farklı görüşler ortaya çıkıyor. “Türkiye’nin bugün uyguladığı göçmen politikasını nasıl buluyorsunuz?” sorusuna hükümeti olumlu bulanların oranı modernlerde yüzde 11, muhafazakarlarda yüzde 19’dur. “Tüm göçmenlerin Türkiye’den gönderilmesi lazım” görüşüne katılım düzeyi muhafazakarlarda yüzde 80, modernlerde ise yüzde 86 düzeyindedir.