YUVADA REKOR ARTISH
Bu yıl Türkiye’nin ve Akdeniz’in en büyük deniz kaplumbağaları yuvalama alanlarında yuva ve yavru sayılarında yaklaşık 2 kat artış yaşandı. Antalya’daki 9 yuvalama kumsalında 2023 yılında 297 bin 334 olan caretta caretta yavru sayısı, 2024’te 458 bini geçti. Tarım ve Orman Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar (DKMP) Genel Müdürlüğü 6’ncı Bölge Müdürlüğü’nün öncülüğünde üniversiteler, kamu kurumları, sivil toplum kuruluşları, yerel halk, işletmeler ve gönüllülerin katkılarıyla yürütülen deniz kaplumbağası koruma ve izleme çalışmaları, 2024 yılında rekor bir artış sağladı. Antalya’daki 9 kumsalda 10 bin 896 yuvadan toplam 458 bin 714 yavru deniz kaplumbağası denizle buluştu. Geçen yıl ise 6 bin 449 yuvadan 297 bin 334 yavru denize ulaşmıştı.
ANTALYA’NIN YUMURTLAMA KUMSALLARI
DKMP 6’ncı Bölge Müdürü Mahmut Temel, Türkiye’nin de taraf olduğu uluslararası sözleşmeler doğrultusunda deniz kaplumbağalarının 2009/10 sayılı ‘Deniz Kaplumbağalarının Korunması Genelgesi’ ile koruma altına alındığını belirtti. Türkiye genelinde 22 tespit edilen yumurtlama kumsalından 9’unun Antalya sınırları içerisinde olduğunu ifade etti. “Bu yumurtlama kumsallarından 9’u Antalya sınırları içerisinde yer almaktadır. Türkiye’de en fazla deniz kaplumbağası yumurtlama kumsalı ve en uzun yumurtlama kumsalı (Belek 29,3 kilometre) Antalya’da bulunmaktadır.” diyerek, Antalya dışında kalan 11 yumurtlama kumsalının toplam sahil uzunluğunun 110,8 kilometre iken, Antalya içindeki 9 kumsalın uzunluğunun 103,4 kilometre olduğunu aktardı.
DENİZ KAPLUMBAĞALARININ ÖNEMİ
Deniz kaplumbağalarının 100 milyon yıldan daha uzun süredir okyanuslarda yaşadığına işaret eden DKMP Bölge Müdürü Temel, “Deniz kaplumbağalarına ait bulunan ilk fosil 150 milyon yıl öncesine dayanmaktadır. Deniz kaplumbağaları, deniz ve kıyı ekosistemleri açısından vazgeçilmez öneme sahiptir.” dedi. Bu hayvanların başlıca besin kaynaklarının deniz çayırları ve denizanaları olduğunu vurgulayan Temel, insan faaliyetlerinin bu türlerin varlığı için en büyük tehdit olduğunu belirtti.
TÜRKİYE’DE YUVA YAPAN İKİ TÜRLÜ KAPLUMBAĞA
Dünyada 7 tür deniz kaplumbağasının yaşadığını ve bu türlerden 5’inin Akdeniz’de bulunduğunu anlatan Mahmut Temel, “Bu 5 türden de sadece 2’si ülkemizde Akdeniz kumsallarına çıkarak yuva yapmaktadır. Bunlar caretta caretta ve chelonia mydas’tır.” diye konuştu. Kaplumbağaların ortalama 100-120 yıl yaşadığını ve yaşamlarının büyük bölümünü okyanuslarda geçirdiğini söyledi.
YUMURTALAMA SÜRECİ VE IŞIK KURALİ
Erkek kaplumbağaların denizin dışına çıkmadığını, dişilerin ise yalnızca yumurta bırakmak için kumsallara çıktığını ifade eden Mahmut Temel, “Dişiler tek yumurtlamada ortalama 100-150 yumurta bırakır. Yavruların kuluçkadan çıkması yaklaşık 2 ay sürer.” dedi. Yavruların denize doğru hareket ederken ay ışığını kullandıklarına dikkat çeken Temel, yanlış ışık kaynaklarının onları yanıltabileceğini ve bu nedenle yavruların güvende kalmaları için kumsallarda ışık olmaması gerektiğini vurguladı.
KÜRESEL ISINMANIN ETKİSİ
Avgın araştırmalar, her 1000 yumurtadan sadece birinin 50 yaşına ulaşabildiğini göstermektedir. Temel, yavruların cinsiyetinin yuvanın sıcaklığına bağlı olduğunu ifade ederek, “Yuva 32 derece ve üstüyse tüm yavrular dişi, 26 derece ve altı ise hepsi erkek olacaktır.” dedi. Bu nedenle küresel ısınmanın deniz kaplumbağalarının popülasyonunu ciddi şekilde etkileyebileceğini belirtti.
DENİZ KAPLUMBAĞALARINI KORUMA KURALLARI
Deniz kaplumbağalarının korunması için yumurtlama kumsallarında uyulması gereken kuralları da sıralayan Temel, “Yetişkin deniz kaplumbağaları rahatsız edilmemeli ve yavrulara dokunulmamalıdır. Ayrıca, yumurtlama kumsallarında ateş yakılmamalı, gürültü yapılmamalı ve yuvalara müdahale edilmemelidir.” diyerek, bu kuralların önemine dikkat çekti.
KORUMA FAALİYETLERİ VE SONUÇLAR
DKMP 6’ncı Bölge Müdürlüğü, kumsallarda koruma, izleme ve bilinçlendirme faaliyetlerini sürdürmektedir. Temel, “2024 yılı sonuçlarına göre, yumurtlama kumsallarında 10 bin 896 yuvadan toplam 458 bin 714 yavru deniz kaplumbağası denizle buluştu.” diyerek, bu çalışmaların önemini vurguladı.