Kekik, Şifalı Bir Bitki ve Lezzet Baharatı
Kekik, hem sağlık açısından faydalı bir bitki hem de mutfaklarda lezzet artıran önemli bir baharat olarak öne çıkıyor. Türkiye, dünyada kekik üretiminde lider konumda bulunarak 77 değişik türünü bünyesinde barındırıyor. 2024 yılı itibarıyla 62 milyon dolarlık kekik ihracatı gerçekleştirilmiş durumda. Antik dönemlerden bu yana bilinen kekik, özellikle Akdeniz ikliminin özelliklerinden faydalanarak yayılıyor. Baharat özelliğiyle özellikle et yemeklerine tat katmasının yanı sıra, aromatik yapısıyla ilaç ve kozmetik sektörlerinde de yer buluyor. Türk mutfağında da yaygın olarak kullanılan kekik, Türkiye’nin bu alandaki en büyük üretici ve ihracatçı olmasını sağlıyor. Ziraat Yüksek Mühendisi Dr. Çiğdem Bozdemir, “İçerdiği çok kıymetli uçucu yağ nedeniyle önemini hiçbir zaman kaybetmemiştir” diyor.
Türkiye’nin Doğal Kekik Cenneti
Kekik, Akdeniz kuşağında yaygın olarak görülen bir bitki olmasının yanı sıra Amerika kıtasında da yetişiyor. Dünya genelinde bilinen beş ana cinse ait 306 türden 77’si Türkiye’de doğal olarak yetişiyor. Bu durum, Türkiye’yi bitkisel ilaç, gıda ve kozmetik hammaddesi tedarik eden ülkeler arasında öne çıkarıyor. Thymus, Origanum, Satureja, Tymbra ve Coridothymus gibi cinslere ait birçok tür, doğal ortamda ya da tarım alanlarında bulunuyor. Origanum cinsine ait türlerin %65,2’si, Thymus cinsine ait türlerin %52,6’sı ve Satureja cinsine ait türlerin %28’i endemik olarak sadece Türkiye’de yetişiyor. Türkiye, kekiğin doğadaki doğal haliyle kalmasına izin vermiyor. Tarım ve Orman Bakanlığı’na bağlı enstitülerde kalite, verim ve çeşit geliştirme üzerine çalışmalar yürütülüyor. Dört enstitüde beş değişik kekik türü geliştirilmiş durumda.
Kekik İhracatındaki Artış
Sürdürülen araştırmalar sonucunda Ceylan 2002, Tayşi 2002, Winter, Timo, Tınmaz, Başer, Oğuz, Tekin 2017, Uluğ Bey, Arımaz77 gibi kekik türleri tescil altına alınmış. Dr. Çiğdem Bozdemir, Türkiye’nin kekik ihracatında büyük bir avantaja sahip olduğunu vurgulayarak, Yunanistan, İspanya, Şili, Meksika, Suriye gibi ülkeleri geride bıraktığını belirtiyor. 2023 sonu itibarıyla 17 bin tondan fazla kekik ihraç edilmiş ve 55 milyon dolar döviz girişi sağlanmışken, 2024 yılı itibarıyla 18,6 bin tondan fazla kekik ihraç edilerek 62,3 milyon dolar döviz girişi sağlanması bekleniyor. “Bu rakamlar işlenmemiş kekik ve işlenmiş kekik gruplarını kapsıyor,” diyor Bozdemir. Türk kekiklerinin kalite standardı onu “Turkish Oregano (Türk Kekiği)” olarak tanımlatıyor.
Üretimin Sürekli Artışı
2018 yılında 139 bin dekar alanda 15 bin ton civarında üretim yapıldığını aktaran Bozdemir, 2023 yılı itibarıyla bu üretim alanının 216 bin dekara ve üretimin 30 bin tonun üzerine çıktığını belirtiyor. İzmir Kekiği ve İstanbul Kekiği’nin büyük ilgi gördüğü özellikle vurgulanıyor. Bozdemir, “Dünyadaki Türk kalitesi imajının korunması gerekiyor,” diyerek, “Küresel dünyada tüketiciler bilinçlendikçe, parfüm, ilaç, kozmetik gibi alanlarda sağlıklı, saf ve doğal ürünlerin talebi artıyor,” diyor. Bu durum kekik pazar payını ve birim fiyatını artırırken, Türkiye’nin dünya pazarındaki liderliğini sürdürebilmesi için kaliteli baharat ve uçucu yağ üretiminin büyük önem taşıdığına dikkat çekiyor. Türkiye, sahip olduğu coğrafyanın avantajlarıyla birlikte bitki çeşitliliği sayesinde standartların üzerinde kaliteli kekik yetiştirme potansiyeline sahip.