İSRAİL İLE TİCARETİN DURDURULMASI VE GEÇİCİ DURUM
Ticaret Bakanlığı, İsrail limanlarından veya bu ülkeden menşei taşıyan, Türkiye ile Filistin arasındaki ikili ticaret mekanizmasına dahil olmayan hiçbir yükün Türkiye limanlarına indirilmesine ve limanlardan İsrail’e taşınmak üzere herhangi bir malın yüklenmesine izin verilmediğini açıkladı. Bakanlığın hazırladığı “Türkiye’nin İsrail ile Ticareti Durdurma Süreci Hakkında Bilgi Notu”nda süreç boyunca atılan adımlara yer verildi. Notta, İsrail’in Filistin’e yönelik saldırıları nedeniyle alınan kararlara vurgu yapıldı ve 15 soruya yanıtlar sağlandı.
TİCARETTEKİ DÜZENİ GERİLEME
Soru 1: İsrail’in 7 Ekim 2023’teki saldırıları sonrasında ticaret devam ediyor mu? Cevap: “İsrail ile toplam ticaret 7 Ekim 2023 ile 2 Mayıs 2024 arasında yaklaşık yüzde 32 oranında azalmıştır.” Bu süreçte, Türkiye’nin İsrail’e yaptığı ihracat yüzde 30 azalırken, İsrail’den yapılan ithalat yüzde 43,4 azalmış. 9 Nisan 2024 itibarıyla 54 ürün grubunda 1019 ürünün ihracatı kısıtlandı. İsrail’in ateşkese yanaşmaması ve sivillere yardımda bulunmaması nedeniyle, 2 Mayıs 2024’ten itibaren tüm ithalat ve ihracat işlemleri durduruldu.
ANLAŞMA ETKİSİ VE GİDEN GEMİLER
Soru 2: İsrail, Türkiye ile Serbest Ticaret Anlaşması’ndan faydalanıyor mu? Cevap: “İsrail ile ticaret tamamen durdurulduğundan dolayı anlaşma fiilen yürürlükte değildir.” Soru 3: Türkiye’den çıkan gemiler İsrail limanlarına yanaşıyor mu? Cevap: “Filistin devletinin kıyı kentleri İsrail tarafından işgal edilmiştir.” Türkiye’den Filistin’e taşınan malların çoğu, İsrail kontrolündeki limanlardan ulaşıyor. Ayrıca, Filistin Milli Ekonomi Bakanlığı olmadan hiçbir malın Türkiye’den çıkışına izin verilmiyor.
MÜDAHALE VE İHRACAT ARTININ NEDENLERİ
Soru 4: Gemi hareketleri konusunda Türkiye herhangi bir müdahalede bulunuyor mu? Cevap: “Türkiye deniz yetki alanı içinde olan gemilere müdahale etmektedir.” Soru 5: Komşu ülkelere ihracatta neden artış var? Cevap: “Artışta olağan dışı bir durum yoktur.”
Soru 6: Filistin’e kozmetik ürünler gidiyor mu? Cevap: “Filistin’in 6 milyona yakın nüfusunun temizlik ürünleri ve inşaat malzemeleri ihtiyacı vardır.” Ticaret, sadece Filistin Milli Ekonomi Bakanlığı’nın izni ile yapılıyor. Soru 7: İsrail’e yük taşıyan gemilerin Türkiye’den yük almasına izin veriliyor mu? Cevap: “İsrail limanlarından veya İsrail menşeli yüklerin Türkiye limanlarına indirilmesine izin verilmemektedir.”
TİCARETİN DEVAM DURUMU
Soru 8: Türkiye İstatistik Kurumu verileri ticareti nasıl yansıtıyor? Cevap: “TÜİK verilerinde Mayıs 2024’ten itibaren İsrail’e herhangi bir ihracat veya ithalat yok.” Soru 9: İsrail’le ticaretin sürdüğü yönündeki iddialar doğru mu? Cevap: “Türkiye’nin ticareti Filistin ile devam etmektedir.”
TÜRKİYE’NİN PETROL VE MAL GÖNDERİMİ
Soru 10: Türkiye üzerinden İsrail’e petrol gidiyor mu? Cevap: “Türkiye, Ceyhan üzerinden İsrail’e petrol sevkiyatı yaptığına dair iddiaları asılsız bulmaktadır.” Soru 11: Filistin’e mal sevkiyatı nasıl gerçekleşiyor? Cevap: “İsrail, üçüncü ülkelerle yapılan ticareti Gazze özelinde yasaklamıştır.”
Bu süreçteki gelişmeler, Türkiye’nin İstatistik Kurumu ve diğer resmi kaynaklarla sürekli güncellenmekte.