HANEHALKI ENFLASYON BEKLENTİLERİ İYİLEŞİYOR
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) blog sayfasında yapılan bir yazıda, son zamanlarda hanehalkı enflasyon beklentilerindeki olumlu gelişmelerin, dezenflasyon sürecine hem talep hem de arz kaynaklı destek sağlayabileceği belirtildi. TCMB Yardımcı Ekonomist Barbaros Eriş ve Uzman Ahmen Duhan Yassa’nın “Hanehalkı Enflasyon Beklentileri ve Hizmet Enflasyonu” başlıklı yazısı Merkezin Güncesi sayfasında yayımlandı. Yazıda, “Enflasyon ile mücadelede başarı, hanehalkı enflasyon beklentileri ve hizmet enflasyonunda iyileşme ile yakından ilişkili” ifadesine yer verildi.
ENFLASYON BEKLENTİLERİNİN ETKİLERİ
Hanehalkı enflasyon beklentilerindeki iyileşmenin, piyasa katılımcılarına göre zamanla gerçekleştiği, ancak hizmet fiyatlarındaki mevcut katılığın enflasyonun düşüşünü yavaşlattığı aktarıldı. İktisat yazını, geçmişteki enflasyon ile hanehalkı enflasyon beklentileri arasında geçen bir ilişki olabileceğini gösteriyor. Özellikle gıda ve akaryakıt gibi ürünlerdeki fiyat artışları, hanehalkının enflasyon beklentisini artırabiliyor. Yüksek enflasyon beklentileri de mevcut enflasyonu etkileyebiliyor. Hanehalkı enflasyon beklentisi, tüketim alışkanlıklarını artırarak mal ve hizmet enflasyonunu talep yönünde etkiliyor.
ARZ YÖNLÜ ETKİLERİN ANALİZİ
Yazıda, hanehalklarının sunmuş olduğu ev içi hizmetler ve benzeri hizmetlerin fiyatlarını belirleme gücüne sahip olduğu ve bu durumun hanehalkı enflasyon beklentisi ile gerçekleşen hizmet enflasyonu arasında bir ilişki kurduğu vurgulandı. Hanehalkının sağladığı hizmetler incelendiğinde, özellikle son yıllarda hanehalkı tarafından sunulan hizmetlerin enflasyonunun genel TÜFE ve hizmet TÜFE endeksine göre daha yüksek olduğu gözlemleniyor. 2020 Ocak – 2024 Kasım döneminde, hanehalkının sunduğu hizmetlerin fiyat endeksi, genel TÜFE’ye göre yüzde 21, TÜFE-hizmet endeksine göre ise yaklaşık yüzde 11 daha fazla artmış durumda.
EKONOMETRİK TESTLERİN SONUÇLARI
Ekonometrik testlerle bu ilişkinin varlığı da doğrulandığında, hanehalkı tarafından sunulan hizmetlerle hanehalkı enflasyon beklentileri arasında pozitif bir ilişki olduğu görülüyor. Regresyon sonuçlarına göre, hanehalkı ile piyasa enflasyon beklentisi arasındaki farkta yaşanan yüzde 10’luk bir artışın ardından, bir sonraki ayda hanehalkı tarafından sunulan hizmetlerde diğer ürünler kıyasla 0,42 puanlık bir enflasyon artışı olduğu kaydediliyor. Ücret artışları zamanı hariç tutulduğunda, hanehalkı enflasyon beklentilerindeki yüzde 10’luk bozulma, sonraki ayda hizmetlerde 24 baz puanlık bir artışı işaret ediyor.
GENEL DEĞERLENDİRME
Sonuç olarak, bulgular yüksek hanehalkı enflasyon beklentilerinin, hanehalkının sağladığı hizmetler vasıtasıyla hizmet fiyatlarındaki katılığı etkileyen etkenlerden biri olduğunu ortaya koyuyor. Hanehalkı enflasyon beklentilerindeki iyileşmenin, dezenflasyon sürecine talepin yanı sıra arz yönlü destek verebileceği sonucuna ulaşılmış durumda.