SEÇİM GÜNÜ VE ADAYLAR
Dünyanın seyrini etkileyebilecek önemli bir gün olan ABD Başkanlık Seçimleri, Cumhuriyetçi adayı Donald Trump ile Demokrat adayı Kamala Harris arasında geçiyor. Yayımlanan anketler, her iki taraf için de sonuçların oldukça yakın olduğunu gösteriyor. Seçim döneminin en kutuplaşmış anketleri, yeni Başkan’ın kim olacağının ne denli belirsiz olduğunu ortaya koyuyor. Ülke genelinde yapılan anketlerde, ne Trump ne de Harris, tek bir yüzde puanıyla önde değil. Her iki aday da 270 delege oyu kazanabilecek anlamlı bir üstünlüğe sahip olamıyor. Modern seçim anketleri tarihinde böylesine yakın bir rekabet yaşanmamıştı. Öncelikle ABD seçim sisteminin temelini incelemek gerekiyor.
ABD SEÇİM SİSTEMİ
ABD’deki Başkanlık Sistemi, nispi seçim sisteminden farklı olarak ‘çoğunluk’ sistemini benimser. Bu, Türkiye’deki eski seçim sistemleriyle benzerlik gösteriyor. Seçmenler, doğrudan Başkan ve Başkan Yardımcısı’nı değil, onlar için delegeleri seçiyor. Eyaletin delege sayısı, nüfusuna oranla belirleniyor. Türkiye’nin önceden uyguladığı sisteme benzer bir şekilde, bir eyalette rakibinden sadece bir oy fazla alan aday, o eyaletin tüm delegelerini kazanıyor. Sadece Maine ve Nebraska eyaletleri, bu sistemin dışında kalıyor. ABD’deki çoğunluk sisteminde, toplamda daha fazla oy alan aday, eyaletlerdeki küçük oy farkları nedeniyle bazı delegeleri kaybedebiliyor. Örneğin, 2016 seçimlerinde Hillary Clinton, Trump’tan daha fazla oy almasına rağmen daha az delege kazanmıştı. 2000 yılında ise Al Gore, daha fazla oy almasına karşın salıncak eyaletlerde kaybettiği için başkanlık yarışını kazanan olamamıştı. Adayların başkanlık için elde etmesi gereken delege sayısı 270.
KİLİT SALINCAK EYALETLER
Trump ve Harris, 200 seçmen oyu alabilecekleri eyaletlerde güven duyuyor, ancak kazanmak için 270’e ulaşmaları gerekli. Bu hedefe ulaşabilmek adına yedi kritik salıncak eyaleti mevcut. Eyaletlere tek tek bakalım:
**Pennsylvania**: Bu eyalet, 19 delege ile en önemli salıncak eyalet konumunda. Nüfusu 13 milyon olan Pennsylvania’da, 2020’de Biden, 82 bin oy farkıyla kazanmıştı. Son anketlere göre Trump, Harris’in 2 puan gerisindeyken son düzlükte 1 puan önde görünüyor. Ancak bu fark o kadar az ki, birçok anket için durum aslında berabere.
**North Carolina**: 2008’den beri Cumhuriyetçilerin elinde olan bu eyalette, Demokrat Harris’in sık sık miting düzenleyerek çalışmaları dikkat çekiyor. Son anketler, Trump’ın Harris’in 1 puan önünde olduğunu gösteriyor. İki aday arasında farklar her zaman az kalmış.
**Nevada**: Son anketlerde Trump’ın önde olduğu bu eyalet, 6 delegeye sahip. Nüfusu 3.2 milyon ve son seçimlerde Biden burayı 34 bin oy farkıyla kazanmıştı. Trump son düzlükte 1 puan önde görünüyor.
**Michigan**: Trump’ın en çok önem verdiği eyaletlerden biri. Son mitingini Michigan’da düzenleyen Trump, Harris’in 1 puan gerisinde. Fark, son günlerde 2-3 puanlar arasında sabit kalırken, Trump, Harris’i yakaladı.
**Georgia**: Trump’ın yarışa önde başladığı bu eyalette, son anketler 1 puan farkla Trump’ı göstermekte. 2020’de Biden sadece 13 bin oy farkıyla kazandı.
**Wisconsin**: Hem Trump hem de Harris bu eyalette önemli kampanyalar yürüttü. Trump, “Gerçekten önemli… Wisconsin’i kazanırsak her şeyi kazanırız.” sözleriyle bu eyaletin önemini vurgulayarak, son 3 ayda Harris’in 1 puan önde olduğunu belirtmiştir.
**Arizona**: Trump’ın en rahat olduğu salıncak eyalet olan Arizona’da Trump, Harris’in 3 puan önünde görünüyor. Eğer Harris bu eyaleti kazanırsa, Trump için durum kötü olacak.
IOWA’DAKİ BEKLENMEDİK SÜRPRİZ
Seçimlere bir hafta kala yayınlanan bir anket, tüm dengeleri değiştirdi. J. Ann Selzer tarafından yapılan araştırma, 2020’de 8 puan farkla kazanan Trump’ın Iowa’da Harris’i 3 puan önde gösterdi. Bu eyalet, önceki dönemde salıncak eyaletlerden biri bile değildi. Selzer’in önceden de benzer sonuçlarla çıkması, uzmanlar arasında dikkat çekti.
SON DURUM VE ANKETLER
Seçimin sonucunu belirleyecek yedi eyalette anketler çok yakın durumda, bu nedenle hiçbir adayın bu son düzlükte anlamlı bir avantajı yok. Ancak anketler, küçük bir hata payı ile yanılabilir; dolayısıyla bir aday, bu eyaletlerin çoğunu veya tamamını kazanabilir. Anketler, son günlerde Trump’a kayarken, Harris’in de son günlerde bir yükseliş yaşadığı gözlemleniyor. Uzmanlara göre, “utangaç seçmen” faktörü Trump’ın anketlerden daha iyi bir performans göstermesinde etkili olabilirken, Harris’in de beklenenden fazla “Beyaz kadın” oy alması bu durumu etkileyebilir.