ABD SEÇİMLERİ VE TRUMP’IN ZAFERİ
ABD seçimleri büyük bir heyecanla devam ederken Cumhuriyetçi Parti adayı Donald Trump, zaferini ilan etti. Trump’ın kazanması, ABD dış politikasının yönünün Çin’e kaymasını bekleniyor. Asya piyasaları ise seçim sonuçlarını yakından takip ederken, endekslerde karışık bir seyir gözlemleniyor. Trump’ın Çin’e karşı agresif tutumu nedeniyle uzmanlar, Yuan’ın dolar karşısında yüzde 7’den fazla değer kaybetme ihtimalini değerlendiriyor. Salı günü dolar/yuan paritesi, seçim belirsizliği sonucunda üç haftanın en yüksek seviyesinden gerileyerek 7,1052 seviyesine düştü. Çin piyasaları da karışık bir görünüm sergiliyor; Hong Kong’un Hang Seng endeksi, yatırımcıların ABD seçimlerine dair belirsizlikler arasında güvenli liman arayışında olmasıyla üç günlük ralli sonrası %2,7 düşüşle 20.439,58 puana geriledi. Hang Seng Teknoloji Endeksi %3,3 düşerken, Şanghay Bileşik endeksi ise %0,1 artarak 3.388,70’e çıktı. ActivTrades’ten Anderson Alves, AP’ye verdiği demeçte, “Trump’ın kazanması aşağı yönlü baskı yaratabilir” dedi.
TRUMP’IN DIŞ POLİTİKA PLANI
Trump’ın yeniden başkan seçilmesi durumunda ABD dış politikasında bazı değişiklikler olabiliyor. Seçim kampanyasında Ukrayna-Rusya savaşını sonlandırmayı vaat eden Trump, özellikle Çin’e yönelik ticaret tarifelerini önemli ölçüde artıracağını açıkladı. ABD imalatını canlandırmayı hedefleyen Trump, hemen hemen tüm ithalatlara %10 ila %20 arasında genel gümrük vergisi ve Çin’den gelen mallara %60 veya daha fazla gümrük vergisi uygulamayı planlıyor. Trump, Çin’in Tayvan’ı işgal etmesi durumunda ise Çin’e adeta vergi bombardımanı yapacağını belirtmişti. Eski başkan, WSJ’ye verdiği röportajda, “Şunu söyleyebilirim: Tayvan’a girerseniz, bunu yaptığım için üzgünüm, sizi %150 ila %200 oranında vergilendireceğim” ifadelerini kullandı. Önceki dönemde Trump, Çin’de üretim yapan ABD şirketlerinin kendi ülkelerinde fabrika kurmaları için çaba harcamıştı. Tesla ve Apple gibi büyük şirketler, üretim süreçlerinin önemli bir kısmını Çin’de yürütüyor. BBC’ye açıklama yapan Moody’s Analytics’in ekonomik araştırmalar direktörü Katrina Ell, “Trump’ın küresel ticaret politikaları, ABD’ye ithalatta daha agresif tarifelerin taahhüt edildiği güçlü korumacı bir platform göz önüne alındığında, Asya’da özellikle endişe yaratıyor” dedi. Trump’ın daha izolasyonist dış politikası, Çin’den gelebilecek olası bir saldırganlığa karşı Tayvan’ı savunma isteği konusunda da belirsizlikler doğuruyor. Tayvan, dünya genelinde bilgisayar çiplerinin önemli bir üreticisi konumunda. Dünyanın en büyük çip üreticisi TMSC, Tayvan merkezli. Çin, demokratik olarak yönetilen Tayvan’ın kendi toprağı olduğunu iddia ediyorken, Tayvan Çin’in egemenlik iddialarını kesin bir dille reddediyor.
ÇİN’İN TERCİHİ VE REAKSİYONU
Çin’de ise Trump’ın kazanmasının, ABD-Çin ilişkilerinin biraz daha karmaşık hale geleceği düşünülüyor. Pekin Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Fakültesi’nin eski dekanı Jia Qingguo, CNBC’ye verdiği demeçte, Biden yönetiminin ABD-Çin ilişkilerini iyileştirme yönünde kaydettiği ilerlemeden dolayı Harris’i Trump’a tercih ettiklerini ifade etti. Jia, “Donald Trump ile dört yıllık deneyimimiz var ve Donald Trump çok eşsiz bir karakter. O, normal bir politikacı ya da iş insanı değil,” şeklinde konuştu. Çin devlet başkanı Xi Jinping, 5 Kasım seçimlerinin sonucuna yönelik herhangi bir tercih açıklamasında bulunmazken, Dışişleri Bakanlığı bunu ABD’nin iç meselesi olarak değerlendirdi.
TRUMP’IN ÖNCEKİ DÖNEMİNDE ÇİN’LE İLİŞKİLER
Donald Trump, başkanlığı döneminde Çin’e karşı birçok yaptırım uygulamıştı. Ağustos 2018’de, güvenlik kaygılarını gerekçe göstererek, Çinli teknoloji şirketleri Huawei ve ZTE’nin ekipmanlarının ABD federal hükümeti tarafından kullanılmasını yasaklamış ve birçok Çinli iştirakinin ABD’de iş yapmasını kısıtlamıştı. Bu yasaklamaların ardından teknoloji devi Google, Huawei cihazlarına servis vermeyi durdurdu. 2020’de Trump, Çin hükümeti ve ordusu ile bağlantılı tüm şirketlerle iş yapılmasını yasaklayan bir kararnameyi imzalamıştı. Trump yönetimi, ayrıca ABD Hazine Bakanlığı tarafından Çin’i bir para manipülatörü olarak nitelendirmişti; bu durum, Çin’in ABD hükümet tedarik sözleşmelerinden çıkarılmasına neden oldu. Ancak, yapılan bir anlaşmayla bu nitelendirme geri çekildi. Trump, birçok Çinli yönetici ve iş insanına yaptırımlar da uygulamıştı. Biden döneminde ise bu yaptırımlar ve kısıtlamalar daha da artmış durumda.