DOĞADAN TOPLANMASI YASAK OLAN SALEP ORKİDESİ
Endemik bitki türleri arasında yer aldığından doğadan toplanması yasak olan salep orkidesi, Tarım ve Orman Bakanlığı’ndan özel izinle Samsun’da ekim yapılarak yetiştiriliyor. Kurutulup öğütüldükten sonra toz halinde satışa sunuluyor. 19 Mayıs Ekolojik Üreticiler Eğitim ve Yardımlaşma Derneği Başkanı Hakkı Karaman, “Ürettiğimiz salebin yaş olarak alım fiyatı önümüzdeki yıl bahar ayında 500 TL düşünülüyor. Kurutulduğu zaman 5-6 kilogramdan 1 kilogram çıkıyor. Bu da kuru fiyatı, kurutma kıvamına göre 3 bin TL’den alınacak. Öğütüp işledikten sonra paketlenmiş hali firmamız tarafından piyasaya saf olarak sürülmekte. Bunun da kilosu 6 bin TL’den olacak” diye açıklıyor.
ÜRETİMİN EN FAZLA YAPILDIĞI İLLER
Nesli Tehlikede Olan Yabani Bitki ve Hayvan Türlerinin Uluslararası Ticaretine İlişkin Sözleşme (CITES) kapsamında 1975’te koruma altına alınan salep bitkisinin üretimi Türkiye’de en fazla Samsun’da gerçekleşiyor. Bu yıl samsun’da çoğaltma amaçlı salep üretimi 115 dekar alanda 63 ton, gıda amaçlı salep üretimi ise 71 dekar alanda 42,5 ton olarak kaydedildi. Salep Samsun dışında ayrıca Aydın, Balıkesir, Kahramanmaraş ve Burdur gibi illerde de üretiliyor.
GELİRİN ARTIRILMASI VE DESTEKLER
19 Mayıs Ekolojik Üreticiler Eğitim ve Yardımlaşma Derneği Başkanı Hakkı Karaman, “2024 yılında salep hasadından 12-13 milyon TL gelir elde edildi. 19 Mayıs ilçesinden ve diğer ilçelerden aldığımız üretim miktarı yaklaşık 25 ton. Bunun bir kısmını kurutup işleyerek, bir kısmını kuru olarak diğer firmalara sattık. Bu ürünün hem ekonomik değeri hem de sağlık açısından çok faydalı olduğu için katkısız kullanılmasını tavsiye ediyoruz. Bakanlığımız 2025 yılını tıbbi aromatik yılı olarak ilan etti. Bu konuda da üretimin çoğalması için gerekli desteklerin verilmesini istiyoruz” ekliyor.
ÇİFTÇİLERİN ENDİŞELERİ
Salep üretimi yapacak olanlardan alınması planlanan ücretlere tepki gösteren Karaman, “Doğal çiçekli soğanlar arasında olduğu düşünülerek çiftçi başına bin 745 TL ücret alınacağı yazıldı. Bununla ilgili çiftçilerimiz tereddütlü. Böyle bir ücretin alınması, diğer gıda ürünlerine de emsal gösterilerek üreticinin önünün kesilmesi gibi bir konu ortaya çıkıyor. Bakanlıkla görüşmeler yapılarak bu ücretin ödenmemesi konusunda vatandaşlara bilgi vereceğiz” açıklamalarında bulunuyor.
ENDAMİK BİTKİLERDEN YARARLANMA ORANI
Karaman, Türkiye’nin 3 bin 700 endemik bitki türü ile Avrupa’yı geride bıraktığı fakat faydalanma oranının sadece yüzde 0,4 olduğunu vurguluyor. Karaman, “Sadece Türkiye’de 3 bin 700 adet bitki türü tespit edildiği söyleniyor. Faydalanma oranı Avrupa’da yüzde 74,5, Türkiye’de ise yüzde 0,4. Yapılan çalışmaların yetersiz olduğunu görmekteyiz. Biz, 2014 yılında kurduğumuz Ekolojik Üreticiler Derneği ile sağlığa, insanlara ve ekonomiye katkı sağlayan bitkilerin tarıma alınarak ülkemize katkı sağlama amacıyla çalışmalar yürütüyoruz” şeklinde konuşuyor.