Turgut Özal Üniversitesi, alzheimer-diyabet ilişkisine dair umut olabilecek yeni bir çalışmaya imza attı. Diyabetin alzheimerı nasıl tetiklediğine dair yapılan araştırma, yüksek şekerin, beyinde tamir ve parçalama işlevi gören proteinlerden ADAMTS enzimlerini harekete geçirdiğini ortaya koydu.
Böylece bu enzimlerin şekerin etkisiyle beyin dokularında hasara veya tamire yardımcı olabileceği kanıtlandı.
Diyabet hastalarının alzheimera yakalanma riskinin daha fazla olduğu biliniyor. Ancak bunun nedenine dair günümüzde elde edilmiş net verilere sahip bilimsel çalışmalar henüz bulunmuyordu. Ancak Turgut Özal Üniversitesi (TÖÜ) öğretim üyesi Doç. Dr. Kadir Demircan ve ekibi bu ilişkideki nedenselliği ortaya çıkarabilecek önemli bir çalışmaya imza attı. Ekip, araştırmada insan beynindeki kanserli hücreleri denek olarak kullandı. Bu hücrelere şeker hastalığını taklit etmek için aralıklarla yüksek ve düşük dozda şeker verildi. Araştırmanın ikinci aşamasında aynı hücrelere diyabet tedavisini taklit etme amacıyla bu kez insülin aşılandı.
DİYABET TEDAVİSİNDE ADAMTS GENLERİ SÜRPRİZİ
Deneyler sonucunda yüksek doz şekerin beyindeki tamir ve yapım aşamalarında görev alan proteinlerden olan ADAMTS5’i harekete geçirdiği saptandı. Böylece beyinde şeker ile ADAMTS5 arasındaki ilişki kanıtlandı. İkinci aşamada, harekete geçen ADAMTS5 geninin insülin verilince normal düzeylerine gerilediği tespit edildi. Bu durum, insülinle ADAMTS5 geni arasında ilişki olduğunu da ortaya çıkardı. Bu da diyabet tanı ve tedavisinde ADAMTS genlerinin kullanılabileceğini gösterdi. Araştırma, saygın bilim indekslerinde yer alan Klinik Psikofarmakoloji Bülteni’nin son sayısında yayımlandı.
ALZHEIMER TEDAVİSİNDE YENİ KAPI AÇACAK
Diyabetin halk sağlığı açısından neredeyse salgın gibi olduğunu belirten Demircan, alzheimerın ise ilerleyici ve dönüşümsüz bir beyin hastalığı olduğunu ifade etti. Doç. Dr. Demircan, çalışmada ilk kez alzheimer hastalığında diyabetle ilişkili olduğu düşünülen, beyin fonksiyonlarının bozulması acısından risk teşkil eden muhtemel bazı mekanizmaların araştırıldığını ifade etti. Demircan, yüksek şekerin tau proteinini parçaladığı, böylece beyinde zehir etkisi oluşturduğunun bilimsel çalışmalardan bilindiğini hatırlattı. “Biz diyabetin aizheimerı nasıl tetiklediğini araştırdık.” diyen Doç. Dr. Demircan, “Bu araştırmanın ilk verileri göstermektedir ki diyabet hastalarının alzheimera yatkınlığı tau proteininin parçalanmasıyla ilişkili olabilir. Şeker ile harekete geçen ADAMTS genlerinin beyindeki tau gibi proteinleri parçalayarak alzheimerda bir neden olabilir.” dedi. Demircan, laboratuvarda ortaya çıkardıkları bu sonucu diyabetli hayvanlarda test etmeye başladıklarını söyledi.
ZAMAN