YENİ TEORİ AY’IN KÖKENİNİ SORGULUYOR
Dünya’nın en yakın göksel komşusu olan Ay’ın kökeni üzerine uzun zamandır geçerli olan çarpışma teorisi, yeni bir araştırmayla sorgulanmaya başlıyor. Penn State Üniversitesi’nden araştırmacılar, Ay’ın Dünya’nın uydusu haline gelmesinin “ikili değişim yakalama” adı verilen farklı bir süreçle gerçekleşmiş olabileceğini öne sürdü.
AY’IN OLUŞUMU ÜZERİNDEKİ MÜCADELE
Ay’ın kökenine dair gizem, bilim dünyasında yüzyıllardır tartışılıyor. 1980’lerden bu yana geçerli olan ve “Theia çarpışma teorisi” olarak bilinen temel görüş, Ay’ın genç Dünya ile protoplanet Theia’nın şiddetli bir çarpışması sonucunda oluşan enkazdan meydana geldiğini savunuyordu. Ancak Penn State’den araştırmacılar, bu varsayımı sorgulayan yeni bir hipotezle dikkat çekiyor. Çalışmaya göre, Ay, Dünya’nın yörüngesine doğrudan çekilerek “ikili değişim yakalama” süreci sayesinde uydusu haline gelmiş olabilir.
AY’IN OLUŞUMUNA DAİR BELİRSİZLİKLER
Araştırmanın lideri Profesör Darren Williams, Ay’ın kökeniyle ilgili yeni yaklaşımı şöyle ifade ediyor: “Kimse Ay’ın nasıl oluştuğunu bilmiyor. Son kırk yıldır, oraya nasıl geldiğine dair tek bir ihtimalimiz vardı. Şimdi ise elimizde iki olasılık var.” Profesör Williams ve ekibi, bu teoriyi desteklemek adına Neptün’ün yörüngesindeki Triton uydusunu örnek olarak gösteriyor. Triton, Kuiper Kuşağı’ndan Neptün’ün çekimine kapılarak onun uydusu olmuş ve Ay’a benzer şekilde eğik bir yörüngeye sahip.
BİLİMSEL KONSEPTLER VE GEÇMİŞTE ULAŞILAN SONUÇLAR
Bilim insanları, Ay’ın kökenine dair ilk fikir birliğine 1984’te Hawaii’deki Kona Konferansı’nda ulaşmıştı. NASA’nın Apollo görevleri sırasında elde edilen 363 kg Ay materyali üzerinde yapılan analizler, Ay’ın Dünya’ya benzer ancak tam olarak aynı olmayan bir kimyasal yapıya sahip olduğunu ortaya koymuştu. Bu bulgular, Ay’ın Dünya’ya çarpan bir gök cisminin etkisiyle meydana gelen enkazdan oluştuğu teorisini güçlendirmişti.
ALTERNATİF TEORİ: İKİLİ DEĞİŞİM YAKALAMA
Geleneksel çarpışma teorisi, Ay’ın kimyasal yapısını büyük ölçüde açıklasa da bazı detaylarda yetersiz kalıyordu. Araştırmacılar, bu boşlukları doldurmak için “ikili değişim yakalama” olarak bilinen farklı bir fenomene dikkat çekti. Teoriye göre, Dünya, kendi yörüngesinde hareket eden iki kayalık cisimden birini çekerek onu uydusu haline getiriyor.
MATEMATİKSEL DESTEK VE OLASILIĞIN YÜKSEKLİĞİ
Yeni teori, matematiksel modellemelerle de destekleniyor. Yapılan hesaplamalar sonucunda, Dünya’nın, kütlesinin yüzde biri ile yüzde 10’u arasında bir gök cismini çekme gücüne sahip olduğu belirleniyor. Bu aralıkta yer alan Ay, bu sürecin muhtemel bir ürünü olarak değerlendiriliyor. Ancak bunun gerçekleşmesi için, çift gök cisminin Dünya’ya yalnızca 128.750 km mesafeden ve saatte 10.800 km hızdan daha düşük bir hızla geçmesi gerekiyor. Bu hız, galaksimizin büyüklüğü göz önünde bulundurulduğunda oldukça makul kabul ediliyor.
AY’IN YÖRÜNGESİNİN EĞİKLİĞİNİN NEDENİ
Bu teori, Ay’ın neden eğik bir yörüngede hareket ettiğine de açıklık getiriyor. Profesör Williams ve ekibi, Ay’ın başlangıçta eliptik bir yörüngeye sahip olduğunu, ancak gelgit kuvvetlerinin etkisiyle zamanla bugünkü dairesel yapısına dönüştüğünü öne sürüyor. Bu gelgit kuvvetleri, Ay’ın yörüngesini düzenli hale getiren uzun süreli bir çekim etkisi yaratıyor.
YENİ TEORİYE YAKLAŞIMLAR
Bu yeni görüş, Ay’ın oluşum sürecine dair farklı bir perspektif sunarak, geleneksel çarpışma teorisine alternatif bir bakış açısı getiriyor. Profesör Williams, bu teorinin kanıtlanmasının zor olduğunu ancak “ikili değişim yakalama” sürecinin göz ardı edilmemesi gerektiğini savunuyor.