Daha önce makam aracı veya tefrişata harcanan bu paralar, artık çalışanlara dağıtılıyor. Memurların ek geliri, 600 ile bin 800 yeni lira arasında değişiyor.
Devlet memurlarına ödenen toplam maaş tutarı 2007 itibarıyla 36,7 milyar YTL'yi buldu. Bu devasa pastadan pay kapmak isteyen bankalar, kamu kurumlarını ikna için yüklü miktarlarda promosyon veriyor. Maaş ödemesi için kendilerini tercih eden kurumlara para yardımında bulunuyor. Daha önce makam aracı veya tefrişata harcanan bu promosyonlar, geçtiğimiz temmuzdan beri çalışanlara dağıtılıyor. Bazı memurlar, ocak maaşının yanı sıra bin 800 yeni liraya ulaşan ek gelir elde etti. Çalışan sayısı ne kadar fazla olursa promosyon tutarı o kadar yükseliyor. Bankaların bu alana yoğunlaşmasının başlıca sebebi ise rakamın büyüklüğü. Kamu personeli, maaş ihalesini alan bankanın doğal müşterisi haline geliyor. Düzenli periyotlarla nakit girişine kavuşan banka, pozisyonunu daha rahat ayarlıyor. Ayrıca maaşlar toptan çekilmediği için kasada kalan para kısa süreliğine de olsa kullanılabiliyor.
Kayseri'de yaşanan son örnek, hem bankalar arasındaki rekabeti hem de pazarın ulaştığı büyüklüğü ortaya koyuyor. Maaş ödemeleri konusunda özel bir bankayla anlaşmaya varan kadın doğum ve çocuk hastalıkları hastanesi, 506 bin YTL gelir elde etti. Bu paranın tamamı ocak ayı maaşlarıyla birlikte 280 personele ödenecek. Her bir hastane çalışanının cebine bin 807 yeni lira ek para girecek. Bazı kurumlar ise ihale açarak bankaların yarışmasını sağlıyor. Tekirdağ Çorlu İlçe Emniyet Müdürlüğü, personel maaşının yatırılacağı bankanın belirlenmesi için açık artırma usulü ile ihaleye çıktı. 530 bin YTL teklif eden Finansbank, ipi en önde göğüsledi. İlçedeki polisler, bin 10 yeni lira promosyon aldı.
Benzer şekilde Isparta Süleyman Demirel Üniversitesi de 5 bankayı, 2 milyon 500 bin YTL ile başlayan ihalede yarıştırdı ve tutar 3 milyon 830 bin YTL'ye kadar yükseldi. Teklif sahibi Yapı ve Kredi Bankası'ndan alınacak bu para çalışanlara eşit şekilde dağıtılıyor. Bazı kuruluşlar söz konusu promosyon parasının tek sefer yerine taksitle ödenmesine de onay veriyor. İzmir Büyükşehir Belediyesi ise banka ile alacağı promosyonun 4 taksit halinde verilmesi konusunda mutabakata vardı. Her bir taksit 140 YTL olacak. Denizli İl Milli Eğitim Müdürlüğü çalışanları da bu ay 120 YTL promosyon parası alacak. Yine Devlet Hava Meydanları İşletmesi'nde her bir çalışanının hesabına banka promosyonu karşılığı olarak 600 yeni lira eklendi. Benzer ödemeler Ulaştırma Bakanlığı ile Denizcilik Müsteşarlığı'nda gerçekleşti. Bankanın maaş hesabı karşılığı verdiği hediye, bakanlık personeline 500, müsteşarlık çalışanlarına ise 300 yeni lira olarak yansıdı. Öte yandan bazı kurumların yaptığı promosyon anlaşması genelgeden öncesine dayandığı için, bu kurumlarda çalışanlar söz konusu ek gelirden faydalanamıyor. Bu kurumlarda çalışanların anlaşmaların yenilenmesini beklemeleri gerekiyor.
Kamuda örgütlü sendikalar, promosyon paralarının çalışana ödenmesi için iki yıldır çaba gösteriyordu. Son toplu görüşme masasında da bu paraların çalışana ödenmesi konusunda dönemin Başbakan Yardımcısı Mehmet Ali Şahin'den söz alınmıştı. Toplu görüşmelerin ardından hükümetle Memur- Sen arasında imzalanan mutabakat zaptında da promosyon paralarının çalışana verilmesini öngörülüyordu. Sendikaların ısrarlı takibi sonucu bankalardan alınan paranın çalışana dağıtılması yasal bir zemine oturtulmuş oldu. Bu başarı, sendikaların son dönemdeki en önemli icraatı olarak kabul ediliyor.
Banka promosyonlarının dinî yönü de oldukça merak konusu. Aynı zamanda Diyanet de sahip olduğu personel ile bankaların önemli müşterileri arasında yer alıyor. Diyanet kaynakları, söz konusu parayı almada bir sakınca olmadığını belirtiyor. Gerekçesini de, "Banka bunu hediye olarak sunuyor." şeklinde özetliyor. Hatta Kurban Bayramı öncesi anlaşmaları yenileyen bazı müftülüklerin bankaların verdiği promosyon paralarını çalışanlarının maaşlarına yansıttığı kaydediliyor.
Hediyenin memura verilmesi için genelge
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, memurun promosyon şikâyetini bitiren müjdeyi geçtiğimiz yıl temmuzda verdi. Promosyonların personele dağıtılmasını öngören genelge ile uygulamada birlik sağlandı. Buna göre promosyonların her personel için eşit tutarlarda ve altı aylık periyotlarla ödenmesi gerekiyor. Maaşların ödeneceği bankanın seçimini ihaleyle belirlenmesini salık veriyor. Protokollerin süresini de iki ile beş yıl olarak belirliyor. Ayrıca kamu kurumları, promosyon parasının en fazla yüzde 30'unu personel veriminin artırılması, acil ödemelerin yapılması, sosyal amaçlı harcamalar için kullanabilecek. Ancak bu konudaki yargı kararı, paranın tamamının çalışana dağıtılması yönünde. Türk Sağlık-Sen'in açtığı davada, Mersin 2. İdare Mahkemesi, geçtiğimiz günlerde promosyon parasının çalışanlara dağıtılması yönünde karar verdi.
Maaşa yıllık en az 600 YTL ekleniyor
Bankaları maaş ödemelerini almak için yarışa zorlayan sebeplerin başında toplam rakamın büyüklüğü ilk sırada geliyor. Bu sayede düzenli periyotlarla nakit girişine sahip olan banka, pozisyonunu daha rahat ayarlıyor. Ayrıca maaşlar toptan çekilmediği için kasada kalan para kısa süreliğine de olsa kullanılabiliyor. Tabii müşteri portföyü de doğal olarak genişliyor. Yapılan hesaplamaya göre bankaların maaş promosyonunun memura katkısı yıllık bazda en az 600 Yeni Türk Lirası'na ulaşıyor. Promosyon miktarı maaşla orantılı olarak belirleniyor. Bu nedenle yüksek maaşlı kurumların aldığı paralar diğerlerine nazaran daha kabarık oluyor.