BOZKIR DELİCESİ TAKİPLERİ
Dünyanın en uzun göç eden kuş türlerinden biri olan bozkır delicesi (Circus macrourus), uydu vericisiyle takip sayısında Aras Kuş Araştırma ve Eğitim Merkezi, dünya genelinde en üst sırayı alıyor. KuzeyDoğa Derneğince, Iğdır’ın Tuzluca ilçesine bağlı Yukarı Çıyrıklı köyünde kurulan Aras Kuş Araştırma ve Eğitim Merkezi, kıtalararası göç eden kuşları halkalama ve uydu vericileriyle izliyor.
NESLİ TEHLİKE ALTINDA OLAN BOZKIR DELİCESİ
Takip edilen kuş türleri arasında, Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği (IUCN) tarafından oluşturulan kırmızı listede “tehdide açık” olarak yer alan bozkır delicesi dikkat çekiyor. Merkezde son dört yılda ağlara takılan ve kanatlarına uydu verici takılarak doğaya salınan toplam 22 bozkır delicesinin üreme, beslenme, kışlama alanları ve göç rotaları izleniyor. Aras Kuş Araştırma Merkezi, bu bireylerle dünyada en fazla bozkır delicesinin takip edildiği nokta konumunda bulunuyor. Merkezdeki bilim insanları, uydu vericisi takılan kuşlar sayesinde 585 bin 746 kilometrelik veriyi 498 gündür inceliyor.
GÖÇ GÜZERGAHLARI VE UÇUŞ MESAFELERİ
AA muhabirinin, KuzeyDoğa Derneği Bilim Koordinatörü Emrah Çoban ile derlediği bilgilere göre, bu kuşlar Türkiye, Yunanistan, Gürcistan, Ermenistan, Rusya, Kazakistan, Türkmenistan, Özbekistan, Azerbaycan, İran, Irak, Kuveyt, Suudi Arabistan, Suriye, Ürdün, İsrail, Mısır, Eritre, Sudan, Güney Sudan, Çad, Kamerun, Nijerya, Nijer ve Libya gibi ülkeleri ziyaret etti. Takip edilen kuşlar arasında 16 numaralı olanı 62 bin 962 kilometre, 10 numaralı 61 bin 820 kilometre, 19 numaralı da 61 bin 500 kilometre uçtu. En yüksek irtifada uçan kuşlar, 14 numaralı 4 bin 582 metre, 8 numaralı 4 bin 171 metre ve 3 numaralı 4 bin 143 metre irtifadaydı. En hızlı uçan kuşlar ise saatte 135 kilometreyle 2 numaralı, 133 kilometreyle 15 numaralı ve 128 kilometreyle 9 numaralı kuşlar olarak kaydedildi.
ÖNEMLİ BİR GÖÇ NOKTASI
Bu çalışmanın değerli verileri, Türkiye’nin kuzeydoğusunun ve Aras Kuş Cenneti’nin dünya kuşları için önemini gösteriyor. KuzeyDoğa Derneği Başkanı, Koç ve Utah üniversiteleri öğretim üyesi Prof. Dr. Çağan Şekercioğlu, bozkır delicesinin bölgedeki soyu en hızlı azalan ve tehlikede olan bir kuş türü olduğunu vurguluyor. Şekercioğlu, “Üreme popülasyonu genellikle Orta Asya, pek araştırma yapılan bir yer değil. Kışlama popülasyonu ise ‘Sahel’ dediğimiz, Sahra Çölü’nün güneyindeki kurak bozkırlar. Maalesef burası da büyük bir savaş alanı” diye belirtiyor.
SİBİRYA’DAN NİJERYA’YA GÖÇ
Bozkır delicelerinin Aras Nehri üzerinden ilkbaharda yoğun olarak göç ettiğini belirten Şekercioğlu, “Zamanla onları zarar vermeden yakalama tekniklerini öğrendik, geliştirdik ve bu sayede dünyada bozkır delicelerine en fazla uydu vericisi takılan nokta Iğdır Aras Nehri Kuş Cenneti oldu” diyor. Şekercioğlu, kuşların dünyanın farklı bölgelerinde yaşadığına dikkat çekerek, “Oluşan harita inanılmaz… Sibirya’nın en kuzeyine, neredeyse Arktik Okyanusu’na giden var, kışın Nijer’de kışlayan var. Yani bir yandan Sibirya Arktik Okyanusu kıyısı, diğer yandan Nijerya çölleri. Bu hayvanların emniyetle araştırılacağı en önemli noktalardan biri Aras Kuş Cenneti” diye ekliyor.