Büyük Boa: Bo Dilinin Son Temsilcisi

BÜYÜK BOA’NIN HİKAYESİ

Büyük Boa, Hindistan’ın Andaman Adaları’nda birçok yıl boyunca konuşulan Bo dilinin son temsilcisiydi. Dilbilimci Prof. Anvita Abbi, Büyük Boa’nın vefatının, Hindistan’ın kültürel mirasının önemli bir parçası olan bu antik dilin kaybolması anlamına geldiğini ifade ediyor. Bo, Büyük Andaman dil ailesinin bir parçası olup, bölgedeki yerli halk tarafından konuşuluyordu. Prof. Abbi, Büyük Boa’nın 2010 yılında hayatını kaybetmesinden önce, dilin korunması için uzun bir süre çaba sarf etmişti. BBC’ye verdiği röportajda, “Onun ölmesi, değerli bir şeyi beraberinde götürmek gibiydi.” diyor.

DİLİN ANLAMINI KORUMAK İÇİN ÇABA

Prof. Abbi, Büyük Boa’nın yalnızca sesi kaydedilmiş ilk ve son kişi olduğunu belirtiyor. Kayıtlarında, “Dilimizi unutmayın” şeklindeki ifadeleri yer alıyor. Büyük Boa’nın ölümünden önceki dönemde, Bo ve diğer eski dilleri belgelemek için Andaman Adaları’na seyahat eden Prof. Abbi, bu çalışmaların sonucunu, 2011 yılında yayımladığı sözlük ile taçlandırdı. Ancak, bu süreçte çeşitli zorluklarla karşılaştı. 2004 yılında meydana gelen Hint Okyanusu depremi ve ardından gelen tsunami, Büyük Boa’nın topluluğunu bir yardım kampına zorladı. Prof. Abbi, veri toplamanın zorlaştığını belirterek, “Böyle bir durumda onlara, ‘Şunu söyleyebilir misiniz?’ gibi sorular sormak zordu.” şeklinde anılarını paylaşıyor.

BÜYÜK BOA’NIN YALNIZLIĞI

Zamanla, Büyük Boa Prof. Abbi’ye daha açık hale geldi. Prof. Abbi, “Ormanlarda onunla günler, haftalar ve aylar geçirdim.” diyor. Büyük Boa’nın ailesi çok önce vefat etmiş ve kendisi uzun yıllar boyunca Bo dilini konuşan son kişi olarak kalmış. “Genellikle yalnızdı ve insanlarla iletişim kurmak için Hintçe’nin Andaman versiyonunu öğrenmek zorunda kaldı.” ifadelerini kullanıyor. Büyük Boa’nın kuşlarla konuşma alışkanlığı, onun yalnızlığını hafifletiyordu. Bu konudaki bir soruya, “Onlar bizim atalarımızdır.” şeklinde yanıt veriyor.

Hindistan’ın başkenti Delhi’de yaşayan Prof. Abbi, sık sık Strait Adası’na gidiyordu. Büyük Boa, onun varlığından memnun kalıyor ve onu gitmeye zorlamıyordu. “Onun adada olduğumda herkesin Büyük Andamanca konuşmak istemesi beni etkiliyordu.” diyen Prof. Abbi, vefatından önceki dönemde arkadaşının sağlık durumunun kötüleştiğini biliyordu. “Hastaydı, onunla telefonda konuşmak istedim ama konuşamıyordu.” şeklinde hislerini dile getiriyor. Sonunda, 85 yaşındaki Büyük Boa’nın ölüm haberi kendisine ulaştı. “Bunu biraz bekliyordum ama tamamen sarstı.” diyor.

KAYBOLAN DİLİ CANLANDIRMA ÇABALARI

Prof. Abbi, kaybedilen dili canlandırma çabalarından dolayı “çaresiz” hissettiğini ifade ediyor. Altı yıllık araştırmalarının ardından, Bo da dahil olmak üzere, yok olma tehlikesi altındaki dört farklı kabile dilinin ilk sözlüğünü derlemeyi başardı ve 2011 yılında yayımladı. Prof. Abbi, “Dillerin sessiz bir izleyicisiydim, konuşma biçimleri gözlerimin önünde kayboluveriyordu.” sözleriyle bu anıları özetliyor ve “Hiçbir şey yapamadım.” diyerek duygularını aktarıyor.