KİRA SÖZLEŞMELERİ E-DEVLET ÜZERİNDEN HAZIRLANIYOR
Kira sözleşmelerinin e-Devlet aracılığıyla hazırlanmasıyla ilgili yeni hizmet, geçtiğimiz günlerde yayına girdi. Fahiş zam baskısı ve vergi kaybından, davalardaki kira tespitlerinden kaçak kiralamaya kadar birçok alanda etkili olacak olan dijital kira sözleşmesinin sunduğu avantajlar neler? Ülke genelinde 7 milyondan fazla kiracıyı ilgilendiren bu uygulama 4 Kasım’da yürürlüğe girdi. Artık kira sözleşmeleri e-Devlet üzerinden gerçekleştirilebilecek. Hürriyet’ten Gülistan Alagöz’ün aktardığına göre, bu yeni sistem tarafları nasıl etkileyecek? Gayrimenkul hukuku uzmanı avukat Ali Güvenç Kiraz, konuyla ilgili haddinden fazla bilgilendirici açıklamalarda bulundu. Kiraz, mevcut sistemin zorunlu olmadığını ve mal sahibi ile kiracının tercihine bırakıldığını, yakın bir gelecekte zorunlu hale gelmesinin öngörüldüğünü ifade etti. Ön plana çıkan avantajları ise şu şekilde sıraladı:
TARAFLAR FİZİKSEL ORTAMDA BULUŞMAK ZORUNDA DEĞİL
Kira sözleşmelerinin tamamen yazılı olma zorunluluğu bulunmamakta. Ancak kiracının temel hizmetlerden yararlanabilmesi ve tarafların hak ve yükümlülüklerini net bir biçimde belirleyebilmesi açısından yazılı sözleşme yapılması kesinlikle öneriliyor. Burada e-Devlet sistemi üzerinden kira sözleşmesi düzenlenmesi, mal sahibi ve kiracı arasında fiziksel bir buluşma olmadan sözleşme yapma imkânı sunuyor. Örneğin, yurt dışında yaşayan bir vatandaş, Türkiye’deki gayrimenkulünü ülkeye gelmeden veya başkalarına vekalet vermeden kiraya verebilecek. Devlet platformunda zaman ve belge yükü olmadan sözleşmesini oluşturacak. Ayrıca, vatandaşlar kira sözleşmelerini kuruma iletme sorumluluğundan da kurtulacak.
Gelir İdaresi Başkanlığı, kira gelirini beyan etmeyen ev sahiplerinin peşinde. Bunun tespiti için önemli adımlar atıldı ve kira sözleşmesinin e-Devlet’e taşınması, bu alanda atılan en mühim adımlardan biri oldu. Ülkemizdeki konut ve işyeri kiralamanın yüzde 20-25’i ya bir kira sözleşmesi imzalanmadan, ya da düşük bedelli bir kira sözleşmesi düzenlenerek gerçekleştiriliyor. Mal sahipleri genelde kirayı elden aldıkları için bu durum vergi kaybına neden oluyor. Çift kira sözleşmesi uygulamaları, mal sahibinin kiracının tanıdığı bir kişiye düşük bedelli bir kira ödemesi yaparken, diğer bir sözleşmede daha yüksek bir kira bedeli talep etmesi de vergi kaybı yaşanmasına yol açıyor. Uygulamanın zorunlu hale gelmesiyle bu durumların engellenmesi hedefleniyor.
FAHİŞ ZAM TALEPLERİ KALKACAK
Kira sözleşmesinin bulunmadığı ve ödemelerin elden yapıldığı bir sistem, kiracılara birçok riski beraberinde getiriyor. Örneğin, sözleşmesi olmayan bir kiracı, mal sahibine adeta mahkum durumda kalıyor. Elektrik, su, doğalgaz gibi abonelikleri kendi adına yaptırarak açtıramadıkları gibi, kira artış dönemlerinde yasal oranın üstünde zam taleplerine boyun eğmek zorunda kalıyorlar. Ancak e-Devlet üzerinden yapılan bir sözleşme ile temel hizmetleri kolayca alabilecekleri gibi, ev sahibinin yasa dışı zam talepleri de ortadan kalkıyor. Ayrıca, kiracı gerektiğinde dava sürecinde sözleşmeyi belgelendirerek haklarını savunma imkanına sahip olacak.
BÖLGESEL KİRA DEĞERLERİ BELİRLENECEK
Yeni sistemin en önemli avantajlarından biri de ‘bölgesel değer haritasının oluşturulması’ olacak. Taşınmazların yaşları, konumları ve tüm nitelikleri belirlenerek ortalama kira değerleri tespit edilebilecek. Bu değerlerle hem vergi kaybı önlenecek, hem de ev sahibi-kiracı arasındaki uyuşmazlıkların çözülmesinde daha kolay yol alınabilecek. Örneğin, bilirkişilerin rayiç kirayı belirlemesi için beklemek gerekmezken, bu değerler sayesinde dava süreçleri hızlanacak. Mahkeme süreçlerinde, açılmış kira sözleşmesi ile ilgili ihtilaflarda sıkça sorun yaşanan sözleşmelere ulaşım kolaylaşacak.
YASA DIŞI KİRALAMA SORUNU AZALACAK
“İstanbul Avcılar’da bir kiracı, ev sahibinin haberi olmadan eve 27 yatak koyarak çok sayıda yabancı uyruklu kişiye kiralama yaptı.” Bu gibi örneklerden yola çıkacak olursak, kiracılar bazen ev sahibinin izni olmadan evi başkalarına kiralayarak yasa dışı işlemler gerçekleştirebiliyor. Kimi durumlarda ise kira sözleşmesi üzerine sahte imzalar atılarak evlerin kiralandığı ve kullanıldığı bildirilmekte. E-Devlet üzerinden imzalanan kira sözleşmeleri, alt kiralama yapmak isteyen kiracıları caydırıcı bir unsur haline gelecek. Böylelikle, artık sahte imzalı kira sözleşmeleri ile imzalanan taşınmazlarda işgalci olarak tanımlanan kişiler için kaymakamlıkla tahliye süreçleri daha kolay hale getirilebilecek.