DOLAR ENDİKSİNDEKİ HAREKETLERİN NEDENLERİ
Donald Trump’ın vaat ettiği vergi indirimleri, ABD’ye göçü kısıtlama ve ithalata yönelik gümrük vergileri politikaları, ABD’de enflasyonu artıracağı ve Fed’in faiz indirimlerinin hızını yavaşlatacağı öngörülerinin hâlâ geçerli olması dolayısıyla dolara olan talep artıyor. Dolar endeksi, ABD’nin en önemli ticaret ortaklarının para birimlerine karşı doların değerini ölçmek için kullanılıyor. Endeks, doların değer kazanırken yukarı, değer kaybederken ise aşağı yönlü hareket ediyor. Çin’deki salgın, Avrupa’daki savaş ve küresel çapta yüksek faiz oranlarına ilişkin endişeler, Eylül 2022’de 114,8 seviyesine kadar yükselen dolar endeksinin 20 yılın en yüksek seviyesini test etmesine neden oldu. Ancak bu endişelerin etkisi azaldıkça Aralık 2022 itibarıyla 110 seviyesinin altına geri çekildi. Temmuz 2023’te ise dolar endeksi, 100 seviyesinin altını gördü.
DOLAR ENDİKSİ 2023’TE NASIL SEYREDİYOR?
Dolar endeksi, Fed’in hawkish (şahin) adımlarına son vereceğine dair beklentilerin güçlenmesi sonrasında Temmuz 2023’te 99,6 seviyesine geriledi. 2023 yılı boyunca belirsizlikler devam ederken dolar endeksi 100 seviyesinin üzerinde kalmayı başardı ve nisan, mayıs, haziran ve temmuz aylarında 103-106 bandında hareket etti. Fed, dört yıl aradan sonra ilk kez faiz indirimine giderek 50 baz puan düşürüp yüzde 4,75-5,00 aralığına çektiğinde, dolar endeksi 100,2 seviyesine kadar gerileyerek Temmuz 2023’ten bu yana en düşük seviyeyi test etti. ABD’deki seçim sonuçları sonrasında ise bu endeks yeniden 105 seviyesinin üzerine çıktı.
DOLAR ENDİKSİNDE YÜKSELİŞ VE GEREKEN POLİTİKALAR
Donald Trump’ın ABD’nin 47. Başkanı seçilmesinin ardından, faizlerin beklentilerin üzerinde kalabileceğine ve Fed’in faiz oranlarını daha yavaş indirebileceğine yönelik fiyatlamalar güçlendi. Bu duruma bağlı olarak, dolar endeksi geçen ay 2 yılın en yüksek seviyesi olan 108,1’i test etti. Endeks, geçen ay toplamda yüzde 0,7’lik bir artış göstererek 106,5 seviyesinin üzerinde dengelendi. Dolar endeksi Kasım 2022’nde 113,1 seviyesini görmüştü. Analistler, Trump yönetiminin hayata geçirmeyi planladığı yaptırımların da dolardaki yükselişe katkı sağladığını belirtiyor. Fed Başkanı Jerome Powell’ın, ekonominin faiz indirimlerinde acele edilmesini gerektirecek sinyaller vermediğine dair sözleri de doların değer kazanmasına yol açtı. Powell’ın açıklamaları sonrasında, Trump’ın politikaları ile Fed’in gelecek dönemde alması muhtemel adımlar arasındaki olası uyumsuzluklar, varlık fiyatlamalarını zorlaştırırken, dolar endeksindeki artış bu yıl başından beri yüzde 5’i geçti.
TÜFE VERİLERİ VE ETKİLERİ
ABD’nin seçilmiş Başkanı Donald Trump, BRICS ülkelerinin dolardan uzaklaşmaya çalışmamaları gerektiği takdirde yüzde 100 tarifelerle karşılaşabileceklerini belirtti. Bunun yanı sıra, ABD’de Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) kasım ayında aylık yüzde 0,3 ve yıllık yüzde 2,7’lik bir artış gösterdi. TÜFE’nin bu dönemde beklentilere uygun olarak artmasına rağmen, aylık bazda son 7 ayın en yüksek artışını kaydetti. Değişken enerji ve gıda fiyatlarını içermeyen çekirdek TÜFE de yine kasımda aylık yüzde 0,3 ve yıllık yüzde 3,3 artış yaşadı, bu durum beklentilere paralel gerçekleşti. Analistler, ABD’deki enflasyon verisinin Fed’in faiz indirimine yeşil ışık yaksa da, fiyat baskılarının hala sürdüğünü ve bankanın 2025 yılında daha temkinli bir yaklaşım sergileyebileceğini ifade ediyor.
JEOPOLİTİK GERİLİMLERİN DOLARA ETKİSİ
Berenberg Başekonomisti Holger Schmieding, AA muhabirine yaptığı değerlendirmede, ABD’deki güçlü büyüme ve yüksek faiz oranlarının dolar endeksinin artışını sağladığını belirtti. Jeopolitik gerilimlerin doların güvenli liman olarak talep görmesine sebep olduğunu da ifade eden Schmieding, bunun dolar cinsinden fazla borcu olan ülkeler için bir sorun teşkil ettiğini kaydetti. Bluebay Varlık Yönetimi Gelişen Piyasalar Kıdemli Stratejisti Timothy Ash de dolardaki yükselişin, “Amerikan istisnacılığı” politikasıyla ve Trump’ın bu politikayı daha da hızlandıracağı öngörüleriyle bağlantılı olduğunu aktardı.