Greenpeace’in İddiası: İstanbul’da Her Üç Üründen Biri!

GREENPEACE TÜRKİYE’DEN ÇARPICI BULGULAR

Greenpeace Türkiye’nin İstanbul’da gerçekleştirdiği kapsamlı araştırma, “Pestisitler ve Çocuklar” raporuyla dikkat çekici veriler ortaya koyuyor. İstanbul’un beş büyük zincir marketi ve semt pazarlarından toplanan toplam 155 sebze ve meyve örneğinde, her üç üründen birinde Türk Gıda Kodeksi’ne aykırı pestisit kalıntısı tespit edildi. Çocuklar üzerinde ciddi sağlık riskleri yaratabilecek bu kalıntılar, hormonal bozukluklar, nörolojik sorunlar ve kanserojen etkilerle ilişkilendiriliyor. Greenpeace, Tarım ve Orman Bakanlığı’na pestisit denetimlerini artırma ve analiz sonuçlarını kamuoyuyla paylaşma çağrısı yaptı.

PESTİSİTLER HAKKINDA ŞOK EDİCİ BULGULAR

Greenpeace Türkiye’nin “Zehir Etme” kampanyası çerçevesinde, gıda mühendisi Dr. Bülent Şık tarafından hazırlanan “Pestisitler ve Çocuklar – Çoklu Kalıntı, PFAS ve Gelişimsel Toksisite” raporu, İstanbul’da satılan 14 çeşit sebze ve meyveden alınan 155 örneği uluslararası akredite bir laboratuvarda araştırdı. İnceleme sonuçları şu şekilde:

Mevzuata Aykırılık: 155 örneğin %33’ü (51 ürün), Türk Gıda Kodeksi Pestisitlerin Maksimum Kalıntı Limitleri Yönetmeliği’ne uygun değil. 50 üründe ruhsatsız pestisit kullanımı belirlendi.

Çoklu Pestisit Kalıntısı: Örneklerin %61’inde (94 ürün) birden fazla pestisit kalıntısı bulundu ve bazı ürünlerde “kokteyl etkisi” yaratan kombinasyonlar saptandı.

PFAS Kalıntıları: %43’ünde (67 ürün) “sonsuz kimyasallar” olarak bilinen PFAS içeren pestisit kalıntılarına rastlandı.

Tehlikeli Pestisitler: %31,6’sında (49 ürün) hormonal sistemi bozucu, nörolojik gelişimi etkileyen, kanserojen veya üreme sağlığına zarar veren pestisitler bulundu.

En Riskli Ürünler: Salamura yaprak (%80), yeşil sivri biber (%70), ıspanak (%67), kıvırcık marul ve armut (%40), üzüm (%40), golden/starking elmalar (%30), dolmalık biber ve patlıcan (%20), domates (%13), portakal (%10), hıyar (%7).

ÇOCUK SAĞLIĞI ÜZERİNDEKİ ETKİLER

Greenpeace, raporunda çocukların pestisitlere karşı yetişkinlerden daha hassas olduğunu belirtiyor. Gelişen bağışıklık, sinir ve hormonal sistemlerin, pestisitlerin zararlı etkilerinden kalıcı şekilde etkileneceği ifade ediliyor. Rapor, pestisit maruziyetinin nörogelişimsel bozukluklar ve kronik hastalıklara yol açabileceğini öne sürüyor. Greenpeace Türkiye Direktörü Berkan Özyer, X’te “Limit aşımı bir yana, düşük seviyelerde pestisit bile çocukların nörolojik gelişimini etkileyebilir” diyerek acil önlem çağrısında bulundu.

GEÇMİŞ RAPORLARLA KARŞILAŞTIRMA

Greenpeace’in 2020 tarihli “Soframızdaki Tehlike: Pestisit” raporunda, 90 sebze örneğinin %15,6’sında mevzuata aykırı pestisit tespit edilmişti. 2025 raporunda bu oranın %33’e yükselmesi, pestisit kullanımındaki denetimsizliğin arttığını gösteriyor. 2020’de bir yeşil biber örneğinde 14 farklı pestisit bulunurken, yeni raporda çoklu kalıntı oranının %61’e yükselmesi endişe verici bir durum.

PESTİSİT KULLANIMI VE ALTERNATİF YÖNTEMLER

Greenpeace’e göre, Türkiye’de pestisit kullanımı 1979-2018 yılları arasında yedi kat artış göstererek 59 bin tona ulaştı. Antalya, %9’luk pay ile en fazla pestisit kullanılan il olarak öne çıkarken, Akdeniz Bölgesi %29 ile lider konumda. AB’nin 2021-2022 verilerinde, Türkiye’den ihraç edilen ürünlerde yasaklı pestisit kalıntıları nedeniyle 400’den fazla bildirim yapıldığı iddia ediliyor. Özellikle 2016’da yasaklanan chlorpyrifos ethyl gibi pestisitlerin halen kullanıldığı belirtiliyor.

Greenpeace Türkiye, Tarım ve Orman Bakanlığı’na şu talepleri iletti: Pestisit analiz sonuçlarının düzenli olarak kamuoyuyla paylaşılması, yasaklı ve ruhsatsız pestisit kullanımının sıkı denetimi, organik tarım ve biyolojik mücadele gibi alternatif yöntemlerin teşviki. Dr. Bülent Şık, raporda entegre zararlı yönetimi (IPM) ve organik tarımın ağırlık kazanması gerektiğini vurguladı.