KIDEM TAZMİNATINA HAK KAZANMA YOLLARI
Çalışanların uzun yıllar bir işyerinde bulunmalarının ardından ayrılmaları durumunda, kıdem tazminatını alabilmeleri önemli bir konu. Birçok kişi, bu tazminattan vazgeçemediği için ya görevlerine devam ediyor ya da tazminatları için gerekli adımları atıyor. Türkiye’nin sosyal güvenlik sistemi, istifa edenlere tazminat alma hakkı tanıyor. İşte bu kapsamda dikkat edilmesi gereken önemli detaylar. Kıdem tazminatı alabilmek için çalışanın aynı işyerinde en az 1 yıl sigortalı olarak çalışmış olması gerekiyor. Genellikle tazminat, çalışanın kusuru olmadan işverenin sözleşmeyi sonlandırması halinde ödeniyor. Ancak bazı istisnai durumlar, sigortalı çalışanların istifa ederek tazminat almalarına olanak tanıyor. Bu istisnaların beş farklı yolu bulunuyor. Şimdi, güncel kıdem tazminatı tutarlarına bakalım. Asgari ücretle bağlantılı olarak, kıdem tazminatında en düşük tutar 19 bin 850 lira. Asgari ücrete yapılacak zamma göre bu miktar 1 Ocak’ta artacakken, kıdem tazminatının en yüksek tutarı ise 35 bin 58 lira. Ocak zammı sonrası bu tavan 40 bin liraya çıkacak.
EVLİLİK DURUMU
Kadın sigortalıların evlilik nedeniyle işten ayrılması halinde, çalışma süresine göre tazminat hakları doğuyor. Ancak bu haktan yararlanabilmek için evlilik tarihinden itibaren 1 yıl içerisinde evlilik cüzdanı ile işverene başvurmak gerekiyor. Hamilelik veya doğum gibi sebeplerle işten ayrılmalar ise istifa olarak değerlendiriliyor, bu da tazminat hakkının kaybına sebep oluyor.
EMEKLİLİK VE TAZMİNAT HAKKI
Emeklilik durumunda yaş dışında emekli olma hakkını kazanan işçilere kıdem tazminatı ödeniyor. Önemli olan burada prim ve sigortalılık yılını tamamlamak. 8 Eylül 1999’dan önce ilk kez sigortalı olarak çalışan ve 15 yıl ile 3600 gün sigortalılık süresini dolduran işçiler, SGK’dan ‘Kıdem tazminatı alabilir’ yazısını temin ederek işverene verip istifa ederek tazminat alabiliyor.
ASKERLİK HAKKI
4857 sayılı İş Kanunu’na göre; askerlik hizmeti nedeniyle işten ayrılan işçiler de kıdem tazminatına hak kazanıyor. Askerlik görevinde olanlar için bu hak, bedelli askerlik durumunda da geçerli. Ancak askere bu süreçte ihbar tazminatı ödenmiyor.
SAĞLIK RİSKLERİ VE TEHLİKELİ İŞLER
İşçinin sağlığına veya hayatına zarar verme potansiyeli bulunan bir işi kabul etmesi durumunda, iş akdini feshetme hakkı doğuyor. Ayrıca işyerinde zorlayıcı sebepler doğrultusunda bir haftadan fazla süre ile işin durması, işçiye tazminat hakkı kazandırıyor. İşçinin çalıştığı işyerinin taşınması halinde, iş sözleşmesinde aksi yazmadığı sürece işçi, yeni adrese gitme zorunluluğu olmadan kıdem tazminatını alarak ayrılabiliyor.
HAKLI NEDENLER İLE İŞTEN AYRILMA
Çalışanlarına kötü muamele yapan işveren, çalışan işten ayrıldığında kıdem tazminatı ödemekle yükümlü. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 24’üncü maddesi, iş akdinin haklı nedenle feshi ile ilgili kriterleri belirliyor. Bu kriterlerden bazıları şunlardır: İşverenin iş sözleşmesi sırasında esaslı bilgiler vermemesi, işçiye veya ailesine karşı şeref ve namus zedeleyici sözler söylemesi, cinsel taciz uygulaması, mevcut bir işçi veya üçüncü kişiler tarafından cinsel tacize maruz kalınması fakat gerekli önlemlerin alınmaması gibi durumlar. Ayrıca işçinin maaşının eksik ödenmesi, kazançta bordroda eksiklik ya da SGK’ya yanlış bildirim gibi haller de tazminat hakkı doğuruyor.