DEĞERLERİN ÖNEMİ VE TOPLUMSAL DEVAMLILIK
Toplumların varlığını sürdürebilmesi için en önemli unsurlardan biri kesinlikle değerleridir. Değerlerine sahip çıkmayan ve bunları yeni nesillere ulaştıramayan toplumlardaki değer kaymaları, sözde iyi bir yaşam sürüyorlarmış gibi sosyal çalkantılarla dolu bir dünyada yaşamalarına neden olabiliyor. Sosyolojide değerler, hem bireyler hem de toplum için neyin önemli olduğuna dair inançlarımızı temsil ediyor. Bu değerler, örtülü ya da açık bir şekilde ifade edilebiliyor ve doğru ile yanlış, iyi ile kötü arasındaki seçimlerde yol gösteriyor. Farklı coğrafyalarda yaşayan toplumların değerleri, doğal ve tarihsel süreçlerin bir sonucu olarak farklılıklar gösteriyor. Günümüz iletişim çağında, insanların birbirlerini etkilemesine dair gerçekler de göz ardı edilemez. Tüm insanlık için ortak duygularla şekillenen evrensel değerler arasında saygı, sevgi, hoşgörü, adalet, dürüstlük, özgürlük, sorumluluk, dayanışma, yardımlaşma, iyilik yapma, paylaşımcılık, tarafsızlık ve liyakat bulunmaktadır. Ancak farklı kültürler de çeşitli değer yargıları barındırabiliyor.
GENÇLERİN DEĞERLERİ VE KAYBOLAN İNANÇLAR
Erdal Atabek, “Tüketilen Değerler ve Gençlik” kitabında cumhuriyetimizin değerlerini sıralarken bağımsızlık, akılcılık, bilimcilik, üreticilik, aktif ve etkin olma, dayanışmacılık gibi maddeleri vurguluyor. Bu değerler sarıyer’de doğup büyüyen bizler için de önemli bir yere sahip. Çocukluk ve gençlik dönemlerinde benimsediğimiz insani değerler, bugün hâlâ içimizde ve ilişkilerimizde yaşamaktadır. Son on beş yıldır her çarşamba, Sarıyer’de gençlik ve okul arkadaşlarımızla yaptığımız öğle yemekli toplantılarda, nostalji yaşarken kaybolan değerlerimiz için de bir üzüntü duyuyoruz. Hızla gelişen teknoloji, modernleşme, nüfus artışı, adaletsiz gelir dağılımı ve bireyselliğin ön plana çıkması, geçmişteki dayanışma ve paylaşımın kaybolmasına neden oluyor. Geçmişte komşular, biri vefat ettiğinde 40 gün boyunca radyo açmazdı, acıyı paylaşmanın ve saygı göstermenin ne denli önemli olduğunu belirtmek gerek.
KAYBOLAN DEĞERLERİN YANINDA KALAN ANILAR
Asırlık dostlarıma kaybolan değerlerimiz üzerine düşüncelerini sorduğumda verdikleri yanıtlar, nostaljik anılarla doluydu. Eski komşuluk ilişkileri, yardımlaşma ve paylaşma gibi insani değerler, toplumu bir arada tutan unsurlardı. “Komşuluk ilişkileri, saygı, başkasını düşünme gibi değerler özleniyor,” diyordu bir dostum. Ayrıca Ronald Inglehart’ın “Kültürel Kırılmalar” kitabında belirttiği gibi, toplumsal gelişme yanı sıra gelenekselleşmiş özelliklerin anlam kaybı yaşadığı da bir gerçek olarak duruyor.
Prof. Dr. Nevzat Tarhan ise Üsküdar Üniversitesi’nin 9. Yüksek İnsani Değerler ödül töreninde, teknolojik gelişmenin insanların psikolojik sağlığıyla örtüşmediğine dikkat çekti. “Depresyon, mutsuzluk ve bencillik giderek artıyor,” diyerek değerlerin yıpranmasının toplum üzerindeki olumsuz etkilerini vurguladı. Tarhan, yanlış değer yargılarını düzeltme amacını güden psikolojik eğitimlerin önemine işaret etti. Bu bağlamda, geçmişte şekillenen değer yargılarının genç nesillere aktarılmasının sorumluluğunu da üstleniyor. Son olarak, 6 Mart 2024’te Özlem Denizmen’in ödül törenindeki konuşmasında, “Bu ödüllerle sorumluluklarımız artıyor” ifadeleri toplumun değerlerini yeniden yaşatma sorumluluğunu hatırlatıyor. Değerlerin yeniden canlandırılması ve genç nesillere aktarılması için yapılacak çalışmalar, toplumun geleceği adına elzemdir.