NEOLİTİK ÇAĞ’DAN GÜNÜMÜZE ULAŞAN EKMEK
Konya’da yer alan Neolitik Çağ yerleşim yeri Çatalhöyük’teki kazılardan elde edilen ve analizlerle içeriği belirlenen “8 bin 600 yıllık ekmek”ten esinlenen aşçı Ulaş Tekerkaya, bezelye, arpa, buğday ve karaburçaklı ekmek pişirmeye başladı. Çumra ilçesindeki Çatalhöyük’te gerçekleştirilen iki yıl önceki kazıda tespit edilen kömürleşmiş buluntunun, Necmettin Erbakan Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Araştırma ve Uygulama Merkezi’nde (BİTAM) yapılan analizlerle “mayalanmış ekmek” olduğu belirlenmiş. Bu tarihi buluntu yurt içi ve dışında büyük bir heyecan uyandırmış. Konyalı aşçı Ulaş Tekerkaya, “8 bin 600 yıllık ekmeğin” lezzetini merak ederek bunu günümüze taşımak istemiş.
GASTRONOMİK ÇALIŞMALAR VE EKMEK FORMU
Tekerkaya, kazı ekibi ve Necmettin Erbakan Üniversitesinden akademisyenlerin destekleriyle “Neolitik Çağ’da 9 Bin Yıllık Mutfak Kültürü” adlı bir eser yayımlamış. Ekmeğin yapımında çoğunlukla bölgede yetişen tahılları kullanan Tekerkaya, kazı heyetinin yayınladığı “Çatalhöyük Mekan 66 Neolitik Dönem Ekmek Buluntusu Analizleri ve Değerlendirmesi”ne atıfta bulunarak farklı tahıllar içeren ekmeği üretmek için yoğun çalışmalar gerçekleştirmiş. Tekerkaya, bu eski ekmeğin formunu yakalamak adına birçok deneme yapmış. Çatalhöyük toplumunun kullandığı “el değirmeni” adı verilen volkanik taşla tahılları öğüten Tekerkaya, hamur toplarını Meram Şehir ve Yaşam Kültürü Müzesi’nde odun ateşiyle pişirmiş.
EKMEĞİN LEZZETİ VE BİLİMSEL ANALİZLER
Tekerkaya, Çatalhöyük mutfağı üzerine hazırladığı eserin gastronomide uluslararası bir ödül kazandığını belirtti. Yaklaşık bir yıl süren denemelerle ekmeğin son haline ulaştığını vurgulayan Tekerkaya, “Başlarda sert ve acımtırak tadı olan bu ekmeği çok sayıda deneme ile lezzetli hale getirdim. Gayet lezzetli ve doyurucu.” ifadelerini kullandı. Ayrıca dönemin kazı heyeti başkanı Prof. Dr. Ali Umut Türkcan’a teşekkür ederek, “Bilimsel analiz sonuçlarına göre Anadolu’da günümüzde hala pişirilen, insanlara faydalı ve besleyici bir ekmeğin gelecek nesillere taşınmasına katkı sağlayacağımı düşünüyorum.” dedi.
İLERİ TEKNOLOJİ İLE ANALİZLER
BİTAM Müdür Yardımcısı Doç. Dr. Yasin Ramazan Eker, merkezde arkeolojik numunelerin kimyasal ve fiziksel yapılarını belirleyebildiklerini dile getirdi. Eker, ekmek numunesinin analiziyle kimyasal ve fiziksel yapısının tespit edildiğini ifade etti. Gaziantep Üniversitesi Öğretim Görevlisi Salih Kavak, ekmekteki baklagillerin mayalanmayı hızlandırdığını belirterek, “Çatalhöyük ekmeği”nin içeriğinde arpa, buğday, bezelye ve karaburçak tespit edildiğini aktardı. Ekmeği tadan Petek Zülal Güleç ise, tahıl zenginliğinin belirgin olduğunu vurguladı ve “Günümüz ekmeğine hiç benzemiyor. Bu çok lezzetli.” dedi.
KAZI HEYETİ BAŞKANINDAN AÇIKLAMALAR
Dönemin kazı heyeti başkanı Prof. Dr. Ali Umut Türkcan, 5 Mart 2024’te yaptığı açıklamada, “Fırının köşesinde bulunan küçük ve yuvarlak süngerimsi buluntunun dikkatli belgelemeyle ekmek olduğu anlaşıldı. TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi’nde yapılan radyokarbon testleri, numunemizin milattan önce yaklaşık 6 bin 600’e kadar gidebileceğini gösterdi.” ifadelerini kullandı.