Küresel Askeri Harcamalar 2,7 Trilyon Dolar

ASKERİ YATIRIMLARDA ARTIŞ VE KÜRESEL ETKİLERİ

2025 yılında askeri yatırımlarını çoğaltan ülkelerin para birimlerinde bir yükseliş gözlemleniyor. Askeri harcamalardaki artışlar dikkati çekerken, Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü (SIPRI) 2024 yılına dair küresel askeri harcamalar raporunu açıkladı. SIPRI, 1966 yılından bu yana çatışma, silahlanma, silah kontrolü ve silahsızlanma gibi konularda çeşitli araştırma, rapor ve analizler sunuyor. Raporun verilerine göre, küresel askeri harcamalar, jeopolitik gerilimlerin artışından kaynaklı olarak, 2024 yılında bir önceki yıla oranla reel olarak yüzde 9,4 artarak 2 trilyon 718 milyar dolara ulaştı. Bu rakam, tüm zamanların en yüksek seviyesine işaret ediyor.

ASKERİ HARCAMALARDAN ETKİLENEN ÜLKELER

SIPRI Askeri Harcamalar ve Silah Üretim Programı Kıdemli Araştırmacısı Xiao Liang, geçtiğimiz yıl 100’den fazla ülkenin askeri harcamalarını yükselttiğini vurguladı. Avrupa ve Orta Doğu’daki askeri harcamalardaki keskin artış, yaşanan bu yükselişte etkili oldu. Raporda, küresel askeri harcamaların son 10 yıldır sürekli arttığı ve 2023’te Soğuk Savaş’ın sona ermesinden bu yana en büyük yükselişin kaydedildiği ifade edildi. Ayrıca, kişi başına düşen askeri harcamanın 334 dolara çıkarak, 1990’dan bu yana en yüksek seviyeye ulaştığı belirtildi.

TÜRKİYE’NİN ASKERİ HARCADIKLARI

Türkiye’nin askeri harcamalarının 2015-2024 döneminde yüzde 110 oranında arttığına dikkat çekiliyor. Raporda, ülkenin 2023 yılındaki askeri harcamalarının bir önceki yıla göre yüzde 12 yükselerek 25 milyar dolara ulaştığı aktarılıyor. Ayrıca, raporun içeriğine göre dünya genelinde askeri harcamalar artış gösterdi ve özellikle Avrupa ile Orta Doğu bölgelerinde büyük artışlar gözlendi.

AVRUPA ÜLKELERİNİN HARCAMALARI

Geçen yıl Malta hariç tüm Avrupa ülkelerinin askeri harcamalarını artırdığı bildiriliyor. Ukrayna’daki savaş ve ABD’nin NATO’ya olan bağlılığına dair belirsizlikler, Rusya’nın da içinde bulunduğu Avrupa’daki askeri harcamaların yüzde 17 oranında artmasına neden oldu. 2024 yılında askeri harcamalarını en çok artıran ilk beş ülke arasında ABD, Çin, Rusya, Almanya ve Hindistan yer aldı. Bu beş ülke, dünya askeri harcamalarının yüzde 60’ını oluşturdu. ABD’nin 2024’teki askeri harcaması, bir önceki yıla göre yüzde 5,7 artarak 997 milyar dolara ulaşırken, 2015-2024 döneminde askeri harcamaları yüzde 19 oranında yükseldi.

NATO ÜYESİ ÜLKELERİN HARCAMALARI

Rapora göre, ABD, geçen yıl askeri harcamalarının toplam küresel askeri harcamalarının yüzde 37’sini ve NATO’nun da yüzde 66’sını oluşturdu. Avrupalı NATO üyeleri, askeri harcamalarını artırırken, bu ülkelerin NATO içindeki toplam payları %30 ile son 11 yılın en yüksek seviyesine çıktı. Enstitünün raporunda, “2024’te üçüncü yılını dolduran Rusya-Ukrayna savaşı, askeri harcamaları artırmaya devam ederek Avrupa’daki askeri harcamaları Soğuk Savaş’ın sonunda kaydedilen seviyenin ötesine taşıdı.” denildi.

DİĞER ÜLKELERİN ASKERİ HARCAMALARI

Raporda, Çin’in askeri harcamalarının, 2015-2024 döneminde yüzde 59 arttığı, 2023’te ise yüzde 7 artarak 314 milyar dolara ulaştığı tahmin ediliyor. Hindistan’ın askeri harcamalarının da 86,1 milyar dolara yükselirken, bu rakamın 2015-2024 döneminde yüzde 42 arttığı aktarılıyor. Almanya’nın askeri harcamaları geçen yıl 88,5 milyar dolara çıkarak, Hindistan’ı geride bırakarak dördüncü sıraya yükseldi ve bu harcama, yüzde 28 oranında artış gösterdi.

RUSYA VE UKRAYNA’NIN DURUMU

Rusya’nın askeri harcamaları, 2024’te bir önceki yıla göre yüzde 38 artışla 149 milyar dolara ulaştı. Bu miktarın Rusya’nın GSYH’sinin yüzde 7,1’ine denk geldiği öngörülüyor. Ukrayna’nın askeri harcamaları ise yüzde 2,9 artarak 64,7 milyar dolara erişti; bu rakam, ülkenin 2024 yılındaki GSYH’sinin yüzde 34’ünü oluşturdu. Ukrayna’nın toplam askeri harcamaları, Rusya’nın harcamalarının yüzde 43’üne tekabül ediyor.

İSRAİL VE İRAN’IN ASKERİ HARCAMALARI

İsrail’in askeri harcamaları, Gazze’deki saldırılar sonucunda geçen yıl yüzde 65 artarak 46,5 milyar dolara yükseldi ki bu, “1967’deki Altı Gün Savaşı’ndan bu yana en yüksek yıllık artış” olarak nitelendirildi. Öte yandan, İran’ın askeri harcamaları ise yüzde 10 azalarak 7,9 milyar dolara düştü. Raporda, “Yaptırımların İran üzerindeki etkisi, İran’ın harcamalarını artırma kapasitesini ciddi biçimde sınırladı.” ifadesine yer verildi.

İNGİLTERE VE FRANSA

İngiltere’nin askeri harcamaları, geçen yıl yüzde 2,8 artarak 81,8 milyar dolara ulaştı. Fransa’nın askeri harcamaları da aynı dönemde yüzde 6,1 artış göstererek 64,7 milyar dolara çıktı.

SUUDİ ARABİSTAN’IN ASKERİ HARCADIKLARI

2024 yılı itibariyle Suudi Arabistan, 80,3 milyar dolarla Orta Doğu’nun en büyük, dünya genelinde ise yedinci en çok askeri harcama yapan ülkesi oldu.

GÜVENLİK ANLAYIŞINDA ÖNCELİKLER

Araştırmacı Xiao Liang, geçen yıl 100’den fazla ülkenin askeri harcamalarını artırdığını belirterek, “Hükümetler, diğer bütçe alanları pahasına askeri güvenliğe giderek daha fazla öncelik veriyor. Ekonomik ve sosyal ödünleşmelerin önümüzdeki yıllarda toplumlar üzerinde önemli etkileri olabiliyor.” değerlendirmesini yaptı.