ZAMANIN TANIGI KİTABININ YAYIMLANMASI
Turkuaz Yayınları, Vefa Borovalı’nın hazırladığı ‘Zamanın Tanığı: Cezveciyan Ailesi ve Longines’in Türkiye’deki Mirası’ adlı eseri yayımladı. Bu eser, Osmanlı ve Cumhuriyet döneminde saat tarihini ve Longines firmasını temsil eden bir ailenin ticari geçmişini ele alıyor. Vefa Borovalı’nın koleksiyonundaki belgelerden faydalanarak oluşturulan kitap, Cezveciyan ailesinin Longines ile olan tarihi bağlarını ve Türkiye’nin saatçilik mirasına katkılarını inceliyor. Kitap, saat ve saatçilik kültürü hakkında pek çok bilgi barındırıyor. Hazırlığı yaklaşık bir yıl süren eserin lansmanı, Çelik Gülersoy Vakfı İstanbul Kitaplığı’nda gerçekleştirildi. Program, opera sanatçısı Niyazi Ölmez, keman sanatçısı ve müzikolog Elif Eglar Kutlu ile piyano sanatçısı Ayça Çabuk’un performanslarıyla başladı. Ayrıca, Turkuaz Yayınları’nın sahibi Emin Nedret İşli ve Vefa Borovalı bir sunum gerçekleştirdi.
KİTABIN HAZIRLANMA SÜRECİ
Turkuaz Yayınları’nın sahibi Emin Nedret İşli, kitabın hazırlanma süreci hakkında bilgi verdi. İşli, “Basım açısından 200 senelik bir eserimiz. Yıllar önce Vefa Borovalı ile bir sahaf ilişkisi içerisindeyken onun önemli bir saat koleksiyon meraklısı olduğunu öğrenerek dostluk kurduk. Çeşitli görüşmeler sonucu, Cezveciyan isimli Osmanlı’dan Cumhuriyet’e geçmiş Ermeni bir ailenin Longines firmasının Türkiye’deki distribütörlüğünü yaptığını fark ettik. Bu ailenin tarihiyle ilgili önemli birikim ve koleksiyonu olduğunu öğrenince bu durumu bir kitapla belgelendirme kararı aldık. Yaklaşık bir yıldır kitabı yurt dışındaki Longines merkezinde ve Türkiye’deki malzemelerle derlemeye çalıştık. Kitabın yazımı, grafik tasarımı ve matbaadan çıkış süreci de bir yıl sürdü. Ancak genç bir arkadaşımız olan Vefa Borovalı’nın bu konudaki çalışmaları lise yıllarına dayanıyor” dedi.
SAAAT LİTERATÜRÜNE KATKI
Emin Nedret İşli, Borovalı’nın çoğunlukla Longines’in uluslararası arşivlerinde Osmanlı’daki saat anlayışını, firmanın İstanbul’a girişi ve çalışma tarzı hakkında araştırmalar yaptığını belirtti. İşli, “Bütün bu saat tarihini, Osmanlı’daki ailenin serüveni ve Cumhuriyet dönemi durumu incelenen kitabı nihayet 2025’in başında yayımladık. Artık tanıtımını yapıyoruz. Osmanlı’dan günümüze saat tarihi açısından çok fazla zengin bir literatür yok. Bu nedenle literatüre yeni bir katkı vermenin sevincini yaşıyoruz. Bu konuda bize yer açan ve lansmanı burada yapmamızı sağlayan Çelik Gülersoy Vakfı’na ve İstanbul Kitaplığı yöneticilerine teşekkür ediyoruz” ifadesini kullandı. İşli, kitabın aynı zamanda Osmanlı ve Cumhuriyet döneminde saat tarihiyle Türkiye’ye saati getiren Longines firmasının temsilcisi olan önemli bir Ermeni ailenin ticari geçmişini anlattığını, kitabın geniş kitlelerden ilgi göreceğini ve belki de konunun ilk açılımını sağlayacak bir anahtar eser olacağını belirtti.
Vefa Borovalı, kitabın İstanbul saatçilik tarihiyle ilgili olduğunu söyleyerek, “Aslında daha önce hiç ele alınmamış bir konuyla ilgili. İstanbul’da 4 kuşak boyunca saatçilik yapmış bir aile ve o ailenin kurumu hakkında yazılmış alandaki ilk kapsamlı yayın. Bu çalışma, koleksiyon tutkusunun bir sonucu olarak gönüllü bir çalışma. Odak noktası ise İsviçreli saat üreticisi Longines markasıyla Türkiye’de o markanın temsilciliğini yapmış kurumun arasındaki ilişki ve bu ilişkinin tarihi” diye konuştu.
SÜRECİN KENDİSİ ÇOK BESLEYİCİYDİ
Borovalı, sürecin çok keyifli olduğunu ve tanıştığı bağlantılar sayesinde kendisini geliştiren bir kitap ortaya çıktığını aktardı. “Araştırmacılar, kütüphaneler, yazarlar ve sahaflar gibi önemli kültürel noktalarla temas ettim. Eğer bir sahaf meraklısı ya da kitap tutkunuysanız, İstanbul tarihiyle ilgiliyseniz bu eseri ilgiyle karşılayabilirsiniz. Bu kitabı olabildiğince herkesin anlayabileceği bir dil ve akışla yazmaya gayret ettik” şeklinde konuştu.
Bunun yanında Borovalı, “Benim için şahsi amacın sonucu güzel çalışmanın meyvesi. Aynı zamanda bilinmemiş bir tarih yaprağını ortaya çıkarıyor. Önce belgesiz bir dönemi belgelediğinden önemli bir eser olduğunu düşünüyorum. İlham kaynağım ise tesadüf. Koleksiyon benim hayatımda bir kavram değilken, koleksiyoner bir büyüğümle İstanbul’da tesadüfen bir sahaf dükkanında başlayan bir hikaye” diyerek sözlerini tamamladı.