SICAK HAVANIN NARENCİYE ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ
Çiçeklenme döneminde sıcak havanın etkisiyle narenciyede yaşanan kayıplar, fiyat artışlarını tezgahlara yansıtıyor. Mandalina, 55-65 lira arasındaki fiyatıyla yerli muzdan daha pahalı hale geldi. İklim kaynaklı sorunlar narenciyede marketlerdeki fiyatları etkiliyor. Mandalina kilo fiyatı, yerli muz kilo satış fiyatını geçiyor. Satsuma cins mandalinanın marketlerde 55-65 lira arasında satılırken, yerli muz 50 lira seviyesinden işlem görüyor. Milliyet’ten Duygu Erdoğan’ın haberine göre, çiçek açma döneminde yüksek sıcaklıkla büyük kayıplar yaşanan narenciyede portakalda yüzde 30, mandalinada ise yüzde 35 kayıp öngörülüyor. Hasat zamanında bazı bölgelerde meyve kayıpları yüzde 50 seviyesine kadar çıkmış durumda.
SICAK HAVA KOŞULLARININ ZARARLARI
Bahar ve yaz aylarında çiçek açma döneminde karşılaşan aşırı sıcak hava koşulları, portakal, mandalina ve limon gibi ürünlerde üç büyük zarara neden oluyor. Sıcak hava, bahçelerde çiçekli dalları adeta kavuruyor ve verimde birçok alanda yüzde 50-60 kayıplara yol açıyor. Ayrıca sıcak hava, bahçelerde zararlı organizmaların popülasyonunu artırıyor. Akdeniz meyve sineği Mersin’den Aydın’a, Adana’dan Antalya’ya pek çok ağaca zarar verdi. Son olarak, sonbahar ve kış aylarının daha ılık geçmesi, soğuk havalarda tercih edilen portakal, mandalina, limon ve greyfurt gibi ürünlere olan talebi azalttı. Bu durum, tüccarların alım yapmamasına yol açtı ve birçok ürün dalda kaldı.
Yüreğir Ziraat Odası Başkanı Mehmet Akın Doğan, mandalinada azalan üretimin belirtilerinin görüldüğünü ifade ediyor. Doğan, bahçede bir süre önce 25 liraya kadar çıkan mandalina fiyatının şu anda 15 liraya düştüğünü belirtiyor. Doğan, “Aslında bunun tüketiciye yansıyarak fiyatın bir miktar düşmesi lazım ama her zaman olduğu gibi üretici de tüketici de kaybediyor. Ürünü geçen yıl almayan tüccar, bu yıl yokluktan faydalanan oluyor. Fiyattaki gevşeme yansımıyor ama yükseliş hemen daha yüksek fiyat olarak dönüyor” diyor. Dalda 15 liraya satılan mandalina hakkında maliyet hesabı yapan Doğan, “Kesim, taşıma ve paketleme ile üzerine 13 lira daha ekleniyor. Şehre ulaşımıyla satış fiyatının hak ettiği bandın 40-45 lira seviyesi olması gerekiyor” şeklinde konuşuyor.
ÜRETİMDEKİ DÜŞÜŞ ve GELECEK TAHMİNLERİ
Narenciye çeşitlerinde 2023 sezonundaki toplam üretim yaklaşık 7 milyon 800 bin ton olarak gerçekleşti. 2024 sezonunda ise bu üretimin 5.5 milyon tona kadar düşmesi öngörülüyor. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2024 için yaptığı bitkisel üretim tahmininde narenciyedeki düşüşe yönelik veri paylaşmıştı. Buna göre, mandalinada yüzde 32.1, portakalda yüzde 30.8, limonda ise yüzde 26.3 oranında üretim azalışı bekleniyor. Greyfurt kaybının ise yarı yarıya yakın olduğu tahmin ediliyor.
İHRACATTAKİ REKABET VE PAZAR ANALİZİ
Narenciyede ihracat hedefleri de zorlanıyor. Ege Yaş Meyve Sebze İhracatçıları Birliği Başkanı Hayrettin Uçak, yeni rekorların beklendiği bu alanda rekabetin arttığını belirtiyor. Uçak, “Pek çok ülke pazara yükselen üretimlerle girdi. Çin, Mısır, İran, Ürdün gibi ülkeler narenciyedeki artan üretimleriyle sektördeki rekabeti artırdı. Ayrıca rakip ülkelerde fiyatlar daha ucuz. Maliyetler ve iş gücü uygunluğu nedeniyle rekabet şansımız giderek azalıyor” ifadesini kullanıyor.
İHTİYAÇ VE TÜKETİM HEDEFİ
Türkiye, narenciyede kendi tüketimine fazlasıyla yetecek üretime sahip. Toplam kişi başı tüketim 28-31 kilo arasında değişiyor. Kişi başı toplam tüketimin 40 kiloya çıkarılması hedefleniyor. Ancak son yıllarda kar yağışlı ve soğuk havanın yerini ılıman kış mevsimlerinin alması, narenciye talebinin iç piyasada düşmesine neden oluyor.