HÜCRESEL ÇEŞİTLİLİK VE BİLİMSEL ÇALIŞMALAR
Mardin Artuklu Üniversitesi (MAÜ) bünyesinde oluşturulan herbaryum, özel tekniklerle kurutulmuş 400 bitki örneğiyle araştırmacılara ve gelecek nesillere hizmet veriyor. MAÜ Kızıltepe Meslek Yüksekokulu ile Tohum Biyolojisi ve Genetik Uygulama ve Araştırma Merkezi çatısı altında geçen yıl faaliyete geçme sürecine başlanan herbaryum, bu yıl itibarıyla hizmet vermeye başladı. Bu merkez, kentin bitki çeşitliliğini kayıt altına almak, bilimsel çalışmalar gerçekleştirmek ve ekosistemlerin korunmasına dair farkındalık yaratmak gibi amaçlara hizmet ediyor. Herbaryum, Uluslararası Herbaryum İndeksi’nde “MARIUM” koduyla resmi olarak kayıt altına alındı. Kurulum aşamasında, doğadan toplanan yaklaşık 600 bitkiden 400’ü bilimsel verilerle sistematik bir şekilde stoklanarak korunuyor. Küresel iklim değişikliği, bitkilerin böceklerle olan ilişkileri ve zamana bağlı değişimlerle ilgili pek çok önemli bilimsel veriyi içinde barındıran bu kayıtlar, botanik ve çevre bilimcilerinin araştırmalarına katkı sağlıyor.
AKADEMİK DESTEK VE KAYITLI HERBARYUM SAYISI
Tesisin kurucu müdürü Doç. Dr. Abdullah Dalar, bu herbaryumun kurutulmuş bitki örneklerini saklayarak geleceğe aktaracağını ve bitkilerle ilgili çalışmalar yürüten bilim insanlarına danışmanlık hizmeti sunacağını söyledi. Dalar, Rektör Prof. Dr. İbrahim Özcoşar ile Kızıltepe Meslek Yüksekokulu Müdürü Doç. Dr. Ferhat Kızılgeçi’nin destekleriyle hayata geçirilen bu merkezde, Doç. Dr. Fatma Mungan Kılıç, Dr. Murat Kılıç ve Dr. Muzaffer Mükemre’nin görev aldığını belirtti. Dünya genelinde 3,567, Türkiye’de ise 68 kayıtlı herbaryum bulunduğunu ifade eden Dalar, daha önce Mardin’de yapılan bitki çalışmaları için örneklerin başka illerdeki herbaryumlarda saklandığını, bu durumun eksikliğini gidermek amacıyla bu herbaryumu kurduklarını aktardı. Mardin’deki tıbbi, aromatik ve gıda amaçlı bitkilerin ile özellikle endemik ve nadir türlerin korunarak gelecek nesillere aktarılmasının hedeflendiğini belirtti.
MODERN YAKLAŞIMLAR VE GELECEK HAZIRLIĞI
Dalar, herbaryumu yalnızca kurutulmuş bitki örnekleriyle sınırlı tutmak istemediklerini, modern herbaryum teknikleri kullanarak sanal herbaryum ve tohum bankası haline getirmek istediklerini ifade etti. Bu şekilde, Mardin’e ait biyolojik mirası gelecek nesillere aktarmak istediklerini vurguladı.
TİTİZ ÇALIŞMALAR VE ÖĞRENCİLERE KATKI
Merkezde görevli Doç. Dr. Fatma Mungan Kılıç, Türkiye’nin coğrafi ve jeopolitik konumu nedeniyle bitki çeşitliliği açısından oldukça zengin bir floraya sahip olduğunu belirtti. Mardin’de Akdeniz, çöl ve karasal iklimin bir arada bulunmasıyla farklı habitatlara ev sahipliği yaptığını aktaran Kılıç, ilde 600’den fazla bitki türü bulunduğunu, bununla birlikte 50 civarında endemik bitki türünün mevcut olduğunu söyledi. Şu anda herbaryumda 600’den fazla bitki bulunduğunu ve yaklaşık 400’ünün etiketlenip hazır hale getirildiğini ifade etti. Kılıç, çalışmaların titizlikle yürütüldüğünü, bitkilerin doğal ve dondurma yöntemiyle kurutulduğunu vurguladı. Bitkilerin uzun süre muhafaza edilebilmesi için küflenme ve böceklenme gibi unsurlara dikkat ettiklerini aktardı. Öğrencilerin bu süreçte bitkilerle tanışarak uygulamalı olarak öğrenmelerinin önemine de değinen Kılıç, derslerde her hafta bir familyayı ele aldıklarını ve öğrencilerin bitki toplama sürecini deneyimlemelerinin kritik olduğunu açıkladı.
Kızıltepe MYO Tohumculuk Teknolojisi Bölümü öğrencisi Cahide Fırat da herbaryum sayesinde teorik bilgileri pratik olarak görme imkanı bulduklarını, bölgelerinde yeni bitkileri keşfedip merkeze kazandırmak istediklerini ifade etti.