SERADA MEVSİMLİK SEBZELERDA FİYAT DEĞİŞİMİ
Tezgahlar artık birçok mevsimlik sebzenin sera kaynaklı ürünlerle dolu. Özellikle domates fiyatlarındaki artış dikkat çekiyor. Ancak üreticilerin fiyat düşüşüne rağmen tezgaha yansımadığını belirtmesi üzerinde duruluyor. Sera üreticileri, aracıların ‘söylentilerle’ fiyat düşüşlerini manipüle ettiğini vurguluyor. Milliyet’ten Duygu Erdoğan’ın haberine göre, son günlerde yoğun yağış sebebiyle Antalya’nın doğusu ve kısmen Mersin’de hortum etkisiyle seralar zarar gördü. Bununla birlikte, diğer üretici ilçelerde ürün bolluğu nedeniyle fiyatlar bu haftaya yüzde 10’luk bir düşüşle başladı. Ancak, 11 Kasım haftasından beri düşen fiyatlar tüketiciye yansımıyor. Sera üreticileri, aracıların fiyat artışını hemen yansıtma eğiliminde olduğunu, fakat fiyat düşüşlerini ‘söylentilerle’ manipüle ettiğini ifade ediyor.
FİYAT YÜKSELTİCİ SÖYLENTİLER
Antalya’nın önemli sera bölgelerinden Kumluca’nın Ziraat Odası Başkanı Hidayet Kökce, “Aracılar fiyatı artık söylentiyle, olay uydurarak artırıyor. ‘Sel oldu, ürünler toplanmıyor, fiyat arttı’ diyorlar. Sel vurdu ve zarar oluştu ama diğer üretim alanları bunu amorti ediyor. Ürün bol, her yere gönderebiliyoruz. Domates fiyatı iki haftadır gevşiyor. Ancak bu durum tüketiciye yansımıyor. Halde birkaç hafta önce 50 lirayı gören domates fiyatı 40 liraya, bu hafta 35 liraya düştü. Bu aradaki farkla kâr ediyorlar” şeklinde ifade ediyor. Tezgahlarda yer alan mevsimlik sebzelerin çoğu artık sera çıkışlı. Domates, biber, kabak ve salatalık gibi ürünlerde bu nedenle fiyat artışları yaşanıyor. Marketlerde domates fiyatları ise 65 liradan 100 liraya kadar değişiyor. Başta sera maliyetleri olmak üzere hava olaylarının etkisi de fiyatlarda haftalık değişimlere neden oluyor.
Mersin (Akdeniz) Ziraat Odası Başkanı Musa Yılmaz, üreticinin yüksek girdi maliyetleri ile üretime devam etmeye çalıştığını belirtirken, seralarda meydana gelen anlık sorunların aracıların eline geçtiğini ve yüksek gelir sağladığını vurguluyor. Yılmaz, “Seralarda gübre, fide, ilaç ve plastik gibi başlıca giderler; enerji ve su maliyetleri ile de artış gösteriyor. Üreticimiz maliyetleri bilmeden durmadan üretimi sürdürüyor. Sorunlarımızı bizden çok aracılar kullanarak fiyatları yüksek tutuyorlar. Mersin’de bile ürettiğimiz ürünler markette 2 hatta 3 katına çıkan fiyatlarla satılıyor. Birkaç kilometre uzaktaki fiyatlar bile aynı şekildeyken, İstanbul ve Ankara’da durum ne olur?” değerlendirmesinde bulunuyor.
MALİYET ARTIŞLARININ ETKİLERİ
Üreticiler, seralarda üretim maliyetinin son bir yılda birçok üründe 3 katına çıktığını belirtiyor. İşçilik ve enerji giderlerinin yüksek payaldığını ifade ediyorlar. İşçilik gideri ortalama olarak cironun yüzde 35 ila 50’sini kapsarken, enerji ve su giderleri de ürün maliyetinin yüzde 25’ini alıyor. Maliyet artışları ürün fiyatlarına doğrudan yansıyor. Sera Yatırımcıları ve Üreticileri Birliği Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Arzu Şentürk Salık, “Bizim gibi büyük üreticilerde domatesin üretim maliyeti 34 lira. Aile işletmelerinde biraz daha düşük. Sera üretiminde iki büyük sorun var. İlki bir kısır döngü. Fiyat düşük kalınca üretici kazanamıyor ve ekmiyor; fiyat yüksek olunca aradakiler kazanıyor. İkincisi ise sürekli artan maliyetler. İşçi bulmak ve yevmiyesini ödemek konusunda destek bekliyoruz” diyor.
EUROPA’DA İKİNCİ SIRADA
Türkiye’de toplam örtü altı üretim alanı 800 bin dönüm olarak biliniyor. Sera büyüklüğü bakımından Türkiye, Avrupa’da ikinci sırada yer alırken, domates üretiminde ise dünya sıralamasında üçüncü konumda. Örtü altı üretim alanlarının yüzde 40’ından fazlası Antalya’da, yüzde 25’e yakını Mersin’de, yüzde 15’ten fazlası Adana’da ve yüzde 5’e yakını Muğla’da bulunmaktadır. 2023 yılında seralarda gerçekleştirilen toplam üretim 9 milyon tona yaklaşırken, bu üretimin yüzde 89’unu sebzeler oluşturuyor. Domates, bu üretimde başlıca ürün olarak öne çıkıyor.