EKONOMİK KRİZ VE PARADEĞİŞİMİ
Esad rejiminin yıkılmasından sonra Suriye’de yalnızca siyasi değişimler değil, aynı zamanda ciddi ekonomik krizler de yaşanıyor. Suriye Lirası’nın büyük bir değer kaybı yaşamasının ardından Dolar ve Türk Lirası, yıllar süren yasakların ardından tekrar kullanılmaya başlandı. Banka ve döviz bürolarında ciddi sıkıntılar söz konusu. Sözcü muhabiri Gülnur Saydam’a konuşan bir Suriye vatandaşı, “Esad döneminde sadece Suriye parası kullanıyorduk. Diğer paralar hiçbir şekilde geçmiyordu. Suriye parasını da sadece merkez bankasından alıyorduk. Paranın kontrolü devletin kontrolündeydi. Şimdi her şey değişti” şeklinde ifade etti.
PARA BİRİMLERİNİN YASAKLANMASI
20 Haziran 2024 tarihinde, devrik Başkan Beşar Esad tüm para birimlerini yasaklayan bir yasaya imza attı. Bu yasaya göre, Suriye vatandaşları, herhangi bir ürün veya hizmet satın alabilmek için yalnızca Suriye Lirası kullanmak zorunda kaldı. Ancak değeri düşen bu para birimi ile alışveriş yapmak, alım gücünü oldukça kısıtlıyordu. Bu yasağa uymayanlar hapis cezası ile cezalandırılıyordu. Bir diğer vatandaş, “Biz burada üretim yapıp Suriye lirası ile alışveriş yapıyoruz.” derken, muhabirin “Dolar ya da TL geçmiyor mu?” sorusuna, “Hayır, kullanmıyoruz. Eğer kullanırsak hapis cezası vardı” şeklinde yanıt verdi.
DÖVİZ KULLANIMI VE SORUNLAR
Suriye’yi ziyaret eden yabancıların doları kullanmalarına izin olsa da, Türk Lirası kullanımı neredeyse imkansız hale geldi. Yeni yönetim sisteminin belirsizliği Türk Lirası’nın hâlâ geçerli olmamasına yol açtı. Türkiye’den Şam’a Türk Lirası aktarmak mümkün değilken, döviz bürolarında Türk Lirası veya Dolar’ı Suriye Lirası’na çevirmek de mümkün değildi. Cebinde Türk Lirası olanlar ise ciddi sıkıntılar çekiyor.
PİYASA ŞARTLARI VE DövizLERİN KABULÜ
Savaşın 13 yıllık etkisiyle, Suriye’nin ekonomisi alt üst olmuş durumda ve gündelik alışverişlerde dahi büyük miktarda Suriye Lirası gerekirken, ülkeye dönenler ve yabancılar cebinde döviz bulunduruyor. Bu koşullarda ihtiyaç ve talepler doğrultusunda piyasa kendi dinamiklerini oluşturuyor. Döviz büroları ve marketler artık Dolar ve Türk Lirası kabul ettiklerine dair levhalar asmaya başladı; fakat dövizlerin hangi fiyatla bozulacağına dair bir sistem bulunmuyor. Şam Ticaret Odası Başkanı Basil Hemvi, yeni yönetimin “rekabete dayalı bir serbest piyasa sistemi kuracağını” belirtti; ancak bu sistem oluşturmadan ticaretin herhangi bir para birimi ile gerçekleştirilebileceğini ifade etti. Halep ve İdlib gibi önemli bölgelerde yaygın olan Türk Lirası’nın, başkent Şam’da da kendini göstermesi bekleniyor.