KÜLTÜR VARLIKLARININ İADESİ VE BÜYÜK BAŞARI
Türkiye, kültür varlığı kaçakçılığı ile mücadelesi çerçevesinde bu yıl 45 tarihi eserin yurtdışından geri dönüşünü sağladı. Kültür ve Turizm Bakanlığı bünyesindeki Kaçakçılıkla Mücadele Dairesi Başkanı Zeynep Boz, 2024 yılında yapılan iadelerin, ülkenin kültür varlığı koleksiyonunu daha da zenginleştirdiğini belirtti. Boz, 1980 yılından bu yana toplamda 25 bin 554 eser, 2002’den itibaren ise 12 bin 164 eserin, Türkiye’ye geri getirildiğini aktardı. Yılda sağlanan eser iadeleriyle koleksiyonların daha da geliştiğini vurguladı.
ÖNE ÇIKAN TARİHİ ESERLER
Bu yıl geri dönen eserler arasında önemli parçaların bulunduğuna dikkat çeken Boz, “Özellikle İngiltere’den iade edilen Milet Antik Kenti kökenli ‘kore torsosu’, Amerika’dan dönen anıtsal boyutlardaki kadın heykeli ve iki adet imparator başı, öne çıkan eserlerimiz arasında. Ayrıca, Mustafa Dede tarafından istinsah edilen ve İngiltere’den gelen Kur’an-ı Kerim, 2’nci Abdülhamit dönemine ait çok değerli bir eser. Bunun yanı sıra, Fransa’dan gönüllü bir şekilde gelen İskender başı da önemli iadelerimizdendir” şeklinde konuştu.
Boz, Jean Paul Getty Müzesi ile yapılan müzakereler sonucunda Manisa’da 1979 yılında gerçekleştirilen kaçak kazılarla Türkiye’den yasa dışı yollarla çıkarılan ‘bronz kline’nin iade edilmesinin önemini vurguladı. “Türkiye koleksiyonlarında bu bronz kline yoktu. Bronz, günümüze ulaşması zor bir malzeme. Bu sebeple bronz eserlerin koleksiyonlarda özel bir anlamı mevcut” dedi.
AMERİKA EN FAZLA İADE YAPAN ÜLKE
Boz, Türkiye’nin en fazla eser iadesinin yapıldığı ülkenin ABD olduğunu ifade ederek, bunun sebeplerini iki başlık altında özetledi. “Birincisi, Amerika büyük bir pazar ve ‘Ben bunları alırım, kimse de bana hesap soramaz’ yaklaşımıyla hareket ediyor. İkincisi, Manhattan Bölge Savcılığı’nın altında, kültür varlığı kaçakçılığıyla mücadele eden bir ekip bulunuyor. Bu ekip geçmişte yapılan yanlışları düzeltme konusunda kararlıdır.” dedi. ABD ile yürütülen iş birliği sayesinde birçok eserin geri alındığını belirtti.
BİLİNÇ AŞILAMASI İÇİN ÇALIŞMALAR
Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın yürüttüğü “Geleceğe Miras” projesi ile önemli yapıların restore edildiğine ve güvenlik önlemlerinin artırıldığına dikkat çeken Boz, “Kaçakçılıkla mücadele, sadece fiziksel çözümlerle değil, anlayış değişikliği ile mümkün. Kültür varlıklarının birer hazine olarak değil, bu ülkenin mirası olarak algılanması gerekiyor” diye belirtti. Çocuklara ve gençlere yönelik de kültür varlığı kaçakçılığına karşı farkındalık yaratmak amacıyla çeşitli programların yapıldığını aktardı.
Boz, “Çocuklar için ‘Kültürel Miras Koruyucuları’ adlı bir program hazırladık. Ayrıca, gençlerimiz için çizgi romanlar oluşturduk. Bu materyaller, Milli Eğitim Bakanlığı’nın il teşkilatları aracılığıyla liselere ulaşacak. Bunun yanında üniversitelerde de farkındalık artırıcı çalışmalar yapıyoruz” dedi. 2025 yılında da bu çalışmaların devam edeceğini ve olumlu gelişmelerle müjdeler vereceklerini ekledi.