YILLIK ENFLASYONDA GIDA GRUBU ETKİSİ
TCMB Aralık ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu’na göre, yıllık enflasyon gıdada belirgin olmak üzere tüm ana gruplarda düşüş gösteriyor. Son aylarda taze meyve ve sebze fiyatlarındaki güçlü artışlar, aralık ayında sınırlı bir azalmaya dönüştü. Bu durum, gıda grubunun aylık enflasyonundaki önemli bir yavaşlamayı da beraberinde getiriyor. Enerji grubundaki fiyat artışları aralık ayında ilımlı seyrini korurken, hizmet grubundaki aylık enflasyondaki yavaşlama bariz bir şekilde kendini gösterdi. Fiyatları düşen ulaştırma hizmetleri grup içinde öne çıktı. Kiralarda aylık artış zayıfladı. Bu durum, sözleşme yenileme oranındaki mevsimsel azalma ve sözleşmelerdeki artış oranının düşmesiyle ilişkili oldu. Raporda aralık ayında temel mal enflasyonunun düşük seyrettiği belirtiliyor. Dayanıklı mallardaki fiyat artışlarının kısmen güçlenmesi, temel mal grubundaki aylık enflasyonda daha olumlu bir görünümün oluşmasını engelledi. Buna göre, dayanıklı mal alt grubunda otomobil fiyatları yatay kalırken, beyaz eşya fiyatlarında belirgin artış görülüyor. Üretici fiyatlarındaki ilımlı seyir ise bu dönemde devam ediyor. Bu durum altında, B ve C göstergelerindeki mevsim etkilerinden arındırılmış aylık artışlar zayıfladı, ve tüketici enflasyonu ana eğilimindeki düşüş sürdü. Aralık ayında tüketici fiyatları yüzde 1,03 artarken, yıllık enflasyon 2,71 puan azalarak yüzde 44,38 seviyesine geriledi.
Aylık ENFLASYONDA MEVSİMSEL ETKİLER
Mevsimsellikten arındırılmış verilerle incelendiğinde, tüketici fiyatlarındaki aylık artışın önceki aya göre yavaşladığı gözlemleniyor. B endeksinin yıllık değişim oranı 1,74 puan azalarak yüzde 43,94 olurken, C endeksinin yıllık değişim oranı ise 1,79 puan azalışla yüzde 45,34 olarak kaydedildi. Yıllık tüketici enflasyonuna yapılan katkılar incelendiğinde, gıda, hizmet, temel mal, enerji ve alkol-tütün-altın gruplarının katkıları, bir önceki aya kıyasla sırasıyla 1,10, 0,77, 0,44, 0,34 ve 0,06 puan azaldı. Mevsimsellikten arındırılmış verilerle, aylık artışlar bir önceki aya kıyasla B ve C göstergelerinde azalma gösterdi. Rapora göre, fiyat artışları, B endeksini oluşturan temel mal ve hizmet gruplarında gerilerken, işlenmiş gıdada bir miktar yükseliş kaydedildi. TCMB bünyesinde izlenen göstergeler, aralık ayında enflasyonun ana eğiliminde düşüşe işaret ediyor. Yıllık enflasyon, kirada daha belirgin olmak üzere tüm alt gruplarda düşüş gösteriyor.
HİZMET GRUBUNDAKİ DEĞİŞİMLER
Hizmet grubundaki yıllık enflasyon aralık ayında 2,16 puan düşerek yılı yüzde 65,73 seviyesinde tamamladı. Yıllık enflasyon, kirada daha belirgin olmak üzere tüm alt gruplarda gerileme gösteriyor. Hizmet grubundaki aylık fiyat artışındaki yavaşlama, önceki iki ayda gözlemlenen bir trend olarak devam ediyor. Aylık bazda kira grubu enflasyonu, sözleşme yenileme oranındaki mevsimsel düşüş ve sözleşmelerdeki artış oranının yavaşlamasıyla birlikte yüzde 2,89’a geriliyor ve böylece Şubat 2023’ten bu yana en düşük aylık artış oranı olarak kaydediliyor. Kira dışındaki hizmetlerde de aylık enflasyon yüzde 0,52 ile oldukça düşük seyrediyor. Lokanta-otel alt grubunda yemek hizmetleri enflasyonu, bir önceki aya göre artarken, konaklama fiyatlarındaki düşüşle birlikte grup aylık enflasyonu yüzde 1,35 seviyesinde kalıyor. Aralık’ta ulaştırma hizmetleri fiyatlarında yüzde -3,02 oranında bir düşüş gözlemlenirken, haberleşme alt grubunda (yüzde 1,44) sabit telefonla yapılan görüşme ve internet ücretlerindeki artışlar etkili oluyor. Diğer hizmetler grubunda fiyat artışı ise yüzde 0,71 ile ilımlı bir seyir izliyor.
DAYANIKLI MALLARDAKİ FİYAT DEĞİŞİMLERİ
Aralık ayında temel mal grubunun yıllık enflasyonu 1,47 puanlık düşüşle yüzde 27,43 seviyesine geriledi. Aylık olarak temel mal enflasyonu düşük seyretmeye devam ediyor. Bu dönemde dayanıklı mal fiyatları yüzde 1,62 artarken, alt kalemler bazında beyaz eşya fiyatları belirgin bir yükseliş gösterdi, mobilya fiyatları ise daha sınırlı bir artış yaşadı. Otomobil fiyatları ise bu dönemde yatay seyretti. Giyim ve ayakkabı grubu fiyatları ise aralık ayında mevsimsel etkiler nedeniyle gerileyerek, yıllık enflasyonu 0,95 puan artışla yüzde 31,67 olarak kaydedildi. Diğer temel mallardaki fiyat artışı yüzde 1,56 ile önceki aya kıyasla yavaşladı. Enerji fiyatları aralık ayında yüzde 0,65 artarken, grup yıllık enflasyonu 2,97 puan düşerek yüzde 43,11 oldu. Uluslararası petrol fiyatlarındaki gelişmeler sonucu akaryakıt fiyatları ılımlı bir şekilde yükseldi, katı yakıt ve tüp gaz fiyatları ise sırasıyla yüzde 3,04 ve yüzde 0,27 oranında artış gösterdi. Gıda ve alkolsüz içecekler grubundaki fiyatlar aralık ayında yüzde 1,29 artarken, yıllık enflasyon 4,99 puan düşerek yüzde 43,5’e geriledi. Yıllık enflasyon işlenmemiş gıda grubunda 9,50 puan azalarak yüzde 50,29 seviyesine ulaşırken, işlenmiş gıda grubunda ise 1,43 puan düşüşle yüzde 37,67 seviyesinde gerçekleşti. Aralık ayında işlenmemiş gıda grubundaki fiyatlarda gözlemlenen ılımlı artış (yüzde 0,86), taze meyve ve sebzedeki önceki iki ayda meydana gelen güçlü fiyat artışlarının yerini düşüşe bırakmasından kaynaklandı. Yumurtanın fiyatları artmaya devam etti. İşlenmiş gıda fiyatlarının artışı ise yüzde 1,71 ile bir önceki aya kıyasla yükseldi ve bu artış, bazı tahıl ürünleri ile uluslararası emtia fiyat artışlarından etkilenen katı-sıvı yağ, şekerleme-çikolata, kakao ve kahve kalemlerini de kapsıyor. Yurt içi üretici fiyatları aralık ayında yüzde 0,40 artarken, yıllık enflasyon 0,95 puan azalarak yılı yüzde 28,52 seviyesinde tamamladı. Bu dönemde ana sanayi gruplarının dayanıklı ve dayanıksız tüketim malı fiyat artışları sırasıyla yüzde 1,41 ve yüzde 1,48 olarak kaydedilirken, enerji fiyatları ise yüzde -3,37 ile düşüş göstermiştir. Ara mallarda ise yüzde 0,64 oranında ılımlı bir artış yaşandı.