YATIRIM YAPARKEN DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER
Milyonlarca vatandaşın bankalarda veya yastık altında birikimi mevcut. Herkesin ortak amacı, bu birikimleri doğru yatırım araçlarında değerlendirip, daha fazla kazanmak veya en azından enflasyona paralel bir değer artışı elde etmek. Peki, yatırım yaparken nelere dikkat edilmeli? Risk sepeti nasıl ayarlanmalı? Hisse senetleri sürekli düşüş gösteriyorsa nasıl bir yol izlenmeli? Sermaye Piyasası Kurulu (SPK), tasarruf sahiplerini bilgilendirmek amacıyla oldukça faydalı bir kitapçık hazırlamış. İşte dikkat çeken noktalar…
RİSK NEDİR?
Risk, genel anlamıyla yatırılan paranın kaybedilmesi veya yatırılan tutarın altına inmesi olasılığı anlamına geliyor. Risk, gelecekte yaşanacak olayların belirsizliğinden doğuyor. Anaparanın geri ödenmemesi riskinin yanı sıra, faiz oranları ya da döviz kurlarındaki değişim gibi yatırım aracının getirisi üzerinde etkili olabilecek pek çok risk bulunuyor. Vaat edilen getiri yükseldikçe risk de artıyor, bu finansal piyasaların en temel kuralı.
RİSKTEN TAMAMEN KAÇINMAK MÜMKÜN MÜ?
Bütün finansal araçları etkileyen genel faktörlerden kaynaklanan riskten kaçınmak mümkün olmayabiliyor. Ancak, finansal aracın kendine özgü özellikleri üzerinden farklı araçlardan oluşan bir portföy oluşturarak risklerden kaçınmak mümkün.
DALGALARA KARŞI KORUMA YÖNTEMLERİ
Yatırımcı, pek çok yatırım aracı arasında parasını dağıtarak, bir yatırımdan arada kayıplar yaşarken diğer bir yatırımdan getiriler elde etmeyi hedefleyebilir. Bu yöntem ‘çeşitlendirme’ olarak adlandırılıyor. Buradaki ana fikir ise ‘bütün yumurtaları tek sepete koymamak’ şeklinde özetlenebilir. Çeşitlendirme, yatırımlarınızın piyasada meydana gelecek düşüşlerden etkilenmeyeceği anlamına gelmese de, dalgalanmalar karşısında risklerinizi dengelemenizde yardımcı oluyor.
YATIRIM FONLARI VE AVANTAJLARI
Yatırım fonları, her yatırımcı tipine uygun portföyler sunarak, içerdiği sermaye piyasası araçlarına göre farklı fon türleriyle istenilen risk düzeyine göre seçim yapma imkanı sağlıyor. Yatırımcılar, fonlara istedikleri zaman küçük veya büyük miktarlarda yatırım yapabiliyorlar. Yatırım fonları, aynı zamanda yatırımı çeşitlendirmenin en iyi yolunu sunuyor.
YATIRIMI NE ZAMAN ELDEN ÇIKARABİLİRİM?
Borsada işlem gören bir hisseyi, alıcısı olduğu sürece istediğiniz anda satarak nakde çevirebilirsiniz. Ancak, satış anındaki piyasa fiyatı alış fiyatından düşükse zarar oluşur. Piyasa fiyatının yükselmesini bekleyerek bu durumdan kaçınabileceğiniz gibi, sürekli gerileyen piyasalar söz konusu olduğunda hisse senetlerinizi satarak zararınızın büyümesini engelleyebilirsiniz. Özel sektör tahvili ya da hazine bonosunu da istediğiniz zaman piyasada geçerli satış fiyatından satıp nakde çevirebilirsiniz.
YATIRIM İÇİN NE KADAR SÜRE BEKLENMELİ?
Yatırım yapacağınız miktar kadar, yatırım süresi de önem taşır. Yatırım süresi, sizin paraya ne zaman ihtiyaç duyacağınızla orantılıdır. Uzun vadeli bir yatırımınızı vadesinden önce bozdurursanız zarar edebilirsiniz. Eğer kısa süre içinde paraya ihtiyacınız olacaksa, kısa vadeli yatırımları tercih etmeniz daha uygun olacaktır. Örneğin; çocuğun gelecek ayki okul taksitiyle hisse senedi almak doğru olmayabilir.
YATIRIM ENSTRÜMANINI NASIL SEÇMELİYİM?
Yatırımınızı sabit getirili araçlara mı, değişken getirili araçlara mı yoksa her ikisine birden mi yapacağınıza karar vermeniz gerekir. Eğer düzenli bir gelir elde etmek istiyorsanız, tahvil alma yolunu tercih edebilirsiniz. Özel sektör tahvil faizleri genelde banka faizlerinden daha yüksek olabiliyor. Eğer risk almak istemiyorsanız ve paranızın devlet güvencesinde kalmasını istiyorsanız, devlet tahvili veya hazine bonosu satın alabilirsiniz. Biraz daha risk almaya istekliyseniz, hisse senedi yatırımlarını tercih edebilirsiniz. Tüm bu araçlara tek tek yatırım yapmak yerine, bu araçlara farklı oranlarda yatırım yapan fonlara yönelmek de bir seçenek olarak değerlendirilebilir.
KİMDEN TAVSİYE ALMALIYIM?
Sermaye piyasalarında yatırım yaparken yalnızca Sermaye Piyasası Kurulu tarafından yetkilendirilmiş yatırım kuruluşlarının tavsiyelerini dikkate almalı, bu tavsiyelerin dışındaki kişi ve kurumların görüşlerine güvenmemelisiniz. Sosyal medyada yapılan paylaşımlar her zaman iyi niyetle olmuyor.
HİSSE VEYA TAHVİL SEÇİMİNDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER
Hisse senedi veya tahvil alacağınız şirkette dikkat etmeniz gereken bazı hususlar bulunuyor. Şirketin sektördeki rakiplerinden daha iyi performans göstermesi, şirket yöneticilerinin dürüst ve yetenekli olmaları, şirketin mali yapısının sağlıklı olup olmadığı ve şirketin kamuyu aydınlatma ile sermaye piyasası düzenlemelerine uyum sağlaması önem arz ediyor.
DUYUMLARA GÖRE HAREKET ETMEYİN
Arkadaşlarınızın hangi hisse senedinin yükseleceğini bildiklerine dair söylediklerine itibar etmeyin. Boş vaatlere kulak asmayın! Sert bir kazanç iddiasıyla aniden yatırım yapmanızı öneren beklenmedik telefon, mektup veya tanımadığınız bir kişinin ziyaretinde dikkatli olun. Yatırım yapmadan önce, merak ettiğiniz yatırım aracı ve şirketle ilgili izahname, halka arz belgesi gibi belgeleri inceleyin. Şirketlerle alakalı tüm bilgilere ‘kap.gov.tr’ adresinden ulaşabilirsiniz.