Zeynel Abidin Kimdir ve Tarihteki Yeri

Zeynel Abidin’in TANIMI

Zeynel Abidin, Ehl-i Beyt mensuplarını tanımak isteyenler için önemli bir isimdir. Hz. Hüseyin’in oğlu olan Zeynel Abidin, Kerbela olayından sağ kurtulan tek erkek çocuk olma özelliği ile tarihsel süreçte ayrıcalıklı bir konumdadır. Bununla ilgili olarak birçok kişi, “Zeynel Abidin kimdir?” sorusunu merak ediyor.

DOĞUM TARİHİ VE AİLESİ

Doğum tarihi hakkında farklı rivayetler bulunsa da genel olarak Hicri 38 (Miladi 659) yılında Medine’de doğmuştur. Babası Hz. Hüseyin, annesi ise Hz. Ömer dönemindeki fetihlerde Medine’ye getirilen son Sâsânî hükümdarı III. Yezdicerd’in kızı Şehrbânû’dur. Annesi aynı zamanda Sülâfe, Selâme ve Gazâle isimleriyle de anılmaktadır. Zeynel Abidin, en çok Zeynelâbidîn (ibadet edenlerin süsü) lakabı ile tanınır. Ayrıca “Seyyidü’s-sâcidîn”, “Seccâd” ve “Zü’s-sefenât” gibi diğer lakaplarla da anılmaktadır. Kerbelâ’da şehit olan ağabeyi Ali el-Ekber ile karıştırılmaması için Ali el-Asgar olarak da bilinmektedir. Zayıf bir bünyeye sahip olduğu için Kerbelâ Vakası’na katılamamıştır.

KERBELÂ OLAYI VE SONRASINDAKİ GELİŞMELER

Kerbelâ olayında Şemir b. Zülcevşen tarafından öldürülmek istense de Emevî komutanı Ömer b. Sa’d tarafından koruma altına alınmıştır. Olaydan sağ kurtulan tek Hz. Hüseyin evladı olarak, diğer Ehl-i Beyt üyeleriyle birlikte Kûfe Valisi Ubeydullah b. Ziyâd tarafından Şam’a götürülmüştür. Yezîd b. Muâviye, Zeynelâbidîn’e yanında kalmasını önermiş ancak o Medine’ye dönmeyi tercih etmiştir. Medine’ye döndükten sonra halası Zeyneb’in etkileyici konuşmaları halkı Yezîd’e karşı ayaklandırmış, fakat Zeynelâbidîn, fitne çıkmaması adına isyana katılmamıştır. Harre Savaşı sırasında ise Halife Yezîd’in emriyle kendisine dokunulmaması talimat verilmiştir.

HAYATI VE VEFATI

Zeynelâbidîn, yaşamı boyunca birçok sıkıntı ile karşılaşmıştır ve beş Emevî halifesinin dönemine tanıklık etmiştir. İsyanlar, Ehl-i Beyt’in yaşadığı felaketlerin siyasete karışmasından kaynaklandığını düşünerek siyasetten uzak durmuş ve bu sebeple Emevî Halifesi Abdülmelik b. Mervân’ın en çok sevdiği kişi olmuştur. Hayatını ilim ve ibadete adayarak, Hicri 94 yılı Rebîülevvel ayında (Miladi Aralık 712) Medine’de vefat etmiştir. Bakî Mezarlığı’nda amcası Hasan’ın yanına defnedilmiştir. Şiî kaynakları, onun Halife Hişâm b. Abdülmelik tarafından zehirlendiğini öne sürmektedir.

ÇOCUKLARI VE İLİMDEKİ YERİ

Çocukları hakkında çeşitli rivayetler bulunmaktadır. Bazı kaynaklarda sekiz, dokuz, on yedi veya on dokuz çocuğu olduğu belirtiliyor. Bunlar arasında On İki İmam’ın beşincisi Muhammed el-Bâkır ve Zeydiyye mezhebinin kurucusu olan Zeyd de bulunmaktadır. Zeynelâbidîn, zühd ve takvâ açısından ümmetin önemli şahsiyetlerinden biridir. Ayrıca sahâbîlerden hadisler rivayet etmiş ve önemli talebeler yetiştirmiştir. İmâmî-İsnâaşerî Şîası tarafından dördüncü imam olarak kabul edilse de, ilk üç halife hakkında olumlu görüşler beyan etmiştir. “Kıyamet günü” Hz. Ali’nin geri döneceğini ifade ederek Şiîlerin “rec’at” anlayışına karşı çıkmıştır. Zühd, takvâ ve cömertlik gibi özellikleri ile tanınan Zeynelâbidîn, pek çok tasavvuf kaynağında da yer almaktadır. Ünlü şair Ferezdak’ın onun niteliklerini öven kasidesi, ilmî şahsiyetini yansıtan önemli bir kaynak olarak kabul edilmekte ve birçok âlim tarafından şerh edilmektedir.